PROGEN PLUS O tym ûe Amiga doskonale nadaje sië do zastosowaï wideo, nie trzeba chyba nikogo przekonywaê. Specyficzne dla niej rozwiâzania sprzëtowe pozwalajâ na w miarë prostâ (w stosunku do innych komputerów) wspóîpracë ze wszelkiego typu urzâdzeniami z dziedziny telewizji. Tadeusz Talar Zwîaszcza w "nakîadaniu" grafiki z komputera na obraz wideo Amiga od lat nie ma sobie równych, biorâc pod uwagë stosunek ceny, jakâ trzeba zapîaciê za uzyskanie tego efektu, do otrzymanej jakoôci obrazu. W cenë naleûy wliczyê oprócz komputera oczywiôcie dodatkowe urzâdzenie, które jak dotâd nie ma polskiej nazwy, czyli genlock. Na tle duûej liczby tych konstrukcji bardzo ciekawie prezentuje sië produkt warszawskiej firmy Elsat o nazwie ProGen Plus. Ciekawoôê mojâ wzbudziîa juû informacja, ûe jest to genlock cyfrowy, w odróûnieniu od wiëkszoôci spotykanych w róûnych ofertach genlocków analogowych. Poniewaû obszerniejsze wyjaônienia, dotyczâce tego tematu, byîy juû publikowane na îamach Magazynu AMIGA (patrz. MA 9/95 str. 60.), pozwólcie, ûe przypomnë tylko zasadnicze róûnice. Otóû, mówiâc najproôciej, sygnaî wideo doprowadzany do genlocka analogowego, jest "rozbijany" na skîadowe kolory R, G, B, nastëpnie kaûdy z nich jest mieszany z odpowiednim kolorem (R, G, B) wysyîanym w postaci analogowej ze zîâcza wideo Amigi, potem caîoôê jest znowu komponowana w zespolony sygnaî wizji i wyprowadzana przez odpowiednie gniazdo na zewnâtrz. W wypadku genlocka ProGen Plus po zamianie sygnaîów z postaci analogowej na cyfrowâ obraz z Amigi jest "nakîadany" na sygnaî wideo z zewnëtrznego úródîa, np. magnetowidu, bez "rozkodowania" na kolory podstawowe. Specjalny ukîad komponuje ze sobâ cyfrowe odwzorowania poszczególnych sygnaîów, po czym nastëpuje zamiana na postaê analogowâ i wyprowadzenie do wyjôcia. Poniewaû dotychczas w "swoich rëkach" miaîem tylko genlocki analogowe róûnej produkcji i róûnego rodzaju, tym prëdzej chciaîem sië przekonaê, czy cyfrowe znaczy lepsze. Instalacja Juû po otwarciu pudeîka -- maîe zaskoczenie, ProGen Plus nie ma ûadnych gaîeczek, suwaczków czy przycisków (rys. 1.). Genlock ten jest bowiem "od poczâtku do koïca" sterowany programowo, przy uûyciu znajdujâcego sië na doîâczonej do zestawu dyskietce rezydentnego programu ProGen. Sterowanie odbywa sië za pomocâ portu szeregowego, stâd obok kabla, podîâczanego do gniazda monitorowego w Amidze, znajduje sië jeszcze jeden, do poîâczenia z portem szeregowym komputera. W komplecie znajduje sië jeszcze cienka, zawierajâca 7 stron, instrukcja obsîugi. O tym, jaka jest moûliwoôê "komunikacji ze ôwiatem zewnëtrznym", informuje rys. 2., na którym przedstawione sâ moûliwoôci podîâczenia do wbudowanych w urzâdzenie gniazd. ProGen nie wymaga zasilania zewnëtrznego, potrzebne napiëcie jest bowiem pobierane z gniazda wideo Amigi. Centrum sterowania Po dokonaniu odpowiednich poîâczeï elektrycznych, uruchomieniu komputera i doprowadzeniu do wejôcia genlocka sygnaîu wideo, ProGen Plus przechodzi automatycznie w tryb Genlock, tzn. nakîadania grafiki komputera na obraz wideo (przy braku sygnaîu wejôciowego wideo na wyjôciu znajduje sië obraz Amigi). Nastëpnym krokiem powinno byê zainstalowanie programu ProGen, pozwalajâcego na kontrolë genlocka za pomocâ kombinacji klawiszy. Wspomniany program wystarczy skopiowaê na dysk, z którego uruchamiamy komputer, i uruchomiê z CLI/Shella. Chociaû wspomniaîem, ûe ProGen to program rezydentny, to znaczy taki, który raz uruchomiony bëdzie sobie "siedziaî" w pamiëci komputera, póki go stamtâd nie "wykurzymy" podanym z CLI/Shella poleceniem PROGEN QUIT (albo gdy komputer zawiesi sië lub go wyîâczymy), nie musimy sië obawiaê, ûe jego obecnoôê spowoduje jakieô dramatyczne ograniczenie pamiëci RAM. ProGen ma tylko ok. 33 KB. Testowana wersja programu nie ma interfejsu uûytkownika. O jego uruchomieniu jesteômy informowani jedynie w momencie startu. Stosowna winietka pojawia sië na moment na ekranie Workbencha. Natomiast "namacalnym" potwierdzeniem jego dziaîania jest reakcja na wydawane przez nas, poprzez wciôniëcie odpowiednich klawiszy lub ich kombinacji, polecenia dla genlocka. Polecenia te obejmujâ tak okreôlenie trybu pracy urzâdzenia (pokazane na rys. 3.), jak i uruchamiane efekty specjalne (rys. 4.). Jeôli mowa o efektach, to kierunek i kolejnoôê ich wykonywania determinuje dodatkowo przytrzymanie klawisza [Shift] oraz [Alt] w momencie wciskania odpowiedniego klawisza funkcyjnego, okreôlajâcego efekt. Modulowanie krawëdzi dúwiëkiem Po baczniejszym przyjrzeniu sië rysunkowi 2. moûe dziwiê istnienie w opisywanym genlocku gniazda wejôcia sygnaîu audio. Po doprowadzeniu do niego sygnaîu, np. z magnetofonu czy gniazda AUDIO OUT magnetowidu i wciôniëciu kombinacji klawiszy [Ctrl][D], uruchamiamy efekt nie spotykany w innych genlockach. Polega on na tym, ûe krawëdzie pomiëdzy obrazem Amigi i obrazem wideo nie sâ proste, ale odksztaîcane (modulowane) w czasie rzeczywistym przez sygnaî audio (patrz rys. 5.). Na marginesie tej opcji warto zaznaczyê, ûe czasowe wyîâczenie modulowania moûna osiâgnâê poprzez wciôniëcie [Ctrl][F], a nie, jak to opisano w instrukcji, [Ctrl][N]. Ten drobny bîâd ma zapewne zwiâzek z faktem, ûe firma Elsat wîaônie pracuje nad nowâ instrukcjâ, natomiast dostarczony do testowania sprzët i program majâ rozszerzone moûliwoôci w stosunku do opisu zamieszczonego w zaîâczonej instrukcji. Rozszerzenia, o których mowa, to przede wszystkim "wbudowanie" do programu ProGen portu ARexxa oraz moûliwoôê zastosowania efektu LUMA KEY. ARexx! Wersja 1.02 programu ProGen pozwala na sterowanie jego pracâ przy uûyciu makrodefinicji w jëzyku ARexx. To lakoniczne zdanie nie oddaje bogactwa moûliwoôci, jakie sië przed nami otwierajâ, oraz problemów, jakie moûna dziëki temu ominâê. Po pierwsze w programach prezentacyjnych, takich jak Scala czy MediaPoint, moûemy doîâczaê do poszczególnych stron makrodefinicje ARexxowe. Uzyskujemy w ten sposób moûliwoôê zdalnego wywoîywania poszczególnych efektów czy ich kombinacji, w czasie trwania prezentacji, bez dotykania jakiegokolwiek klawisza. Z drugiej strony istniejâ aplikacje totalnie przejmujâce kontrolë nad klawiaturâ, uniemoûliwiajâce klasyczne dla ProGena uruchamianie efektu poprzez wciôniëcie klawisza funkcyjnego czy zmianë trybu pracy przez wprowadzenie okreôlonej kombinacji klawiszy. Lekarstwem na to moûe byê odpowiednio napisana makrodefinicja w ARexxie, zawierajâca charakterystyczne dla ProGena komendy. Wystarczy przeanalizowaê doîâczone do programu makrodefinicje, by przekonaê sië, ûe z pisaniem wîasnych nie powinno byê problemu. Na razie istniejâ bowiem tylko dwie komendy dla opisywanego genlocka, tzn.: Wipe nr_efektu rodzaj_przejôcia [back] np. Wipe 5 AV odpowiada efektowi, uzyskiwanemu po wciôniëciu klawisza funkcyjnego [F5], oraz Mode [Amiga|Video|Genlock] np. Mode Genlock odpowiada wciôniëciu kombinacji klawiszy [Ctrl][G], czyli wîâczeniu trybu genlocka. Jak zapewniajâ autorzy, port ARexxa w programie ProGen bëdzie sukcesywnie rozbudowywany o nowe komendy, gdyû planowane jest rozszerzanie moûliwoôci sterowania urzâdzeniem wîaônie tâ drogâ. Nowe wersje programu majâ potwierdziê obrany kierunek. Luma key Jeûeli choê trochë interesowaliôcie sië technikâ wideo, to z pewnoôciâ nieraz sîyszeliôcie o urzâdzeniach wyposaûonych w tzw. BLUE BOX. Jeûeli nie, to efekt jego dziaîania moûna zobaczyê na co dzieï podczas prognozy pogody w telewizji. Oto pani lub pan stoi przy mapie naszego kraju i objaônia, jak to bëdzie jutro, pokazujâc poszczególne regiony, temperatury itp. Techniczna realizacja takiego obrazu wyglâda tak, ûe jedna kamera podaje nam do "blue boxa" (choê wîaôciwa nazwa tego efektu to CHROMA KEY) obraz, gdzie na jednolitym tle (w kolorze najczëôciej niebieskim, zielonym lub ûóîtym) jest wîaônie prezenter (odpowiednio ubrany, tzn. nie moûe mieê ûadnych czëôci garderoby w kolorze tîa), na drugie wejôcie podawany jest inny sygnaî, w naszym przykîadzie generowana przez komputer lub odtwarzana z magnetowidu mapa pogody. Nastëpnie obydwa sygnaîy sâ skîadane w ten sposób, ûe jednolite tîo z pierwszego obrazu zostaje zastâpione przez obraz z drugiego úródîa. I wîaônie efekt tego "zîoûenia" oglâdamy. W wypadku CHROMA KEY waûny jest kolor, który staje sië "przezroczysty" dla "nakîadanego" drugiego obrazu. Nowoôciâ w dostarczonym przez firmë Elsat genlocku ProGen Plus jest moûliwoôê osiâgniëcia podobnego efektu, ale w oparciu o nieco inne rozwiâzanie. Po pierwsze zastosowano inny sposób okreôlania obszarów "przezroczystych", przez tzw. LUMA KEY (patrz rys. 6.). W sposobie tym nie jest istotny kolor, ale jasnoôê (a wîaôciwie "ciemnoôê") danego obszaru, który ma byê "przezroczysty". Przy korzystania z ProGen Plus, wystarczy postawiê kogoô (najlepiej jasno ubranego i dobrze oôwietlonego) na ciemnym tle (im ciemniejsze, tym lepszy bëdzie efekt koïcowy) i dobraê za pomocâ kombinacji klawiszy [Ctrl-K] lub [Ctrl-L] jeden z 16 poziomów LUMA KEY tak, by uzyskaê poûâdany efekt. Po drugie, w przyjëtym rozwiâzaniu, obrazem wprowadzanym w "przezroczyste" tîo moûe byê tylko obraz Amigi. Brakuje moûliwoôci wprowadzania sygnaîu z innego urzâdzenia. W praktyce nie jest to duûe ograniczenie, poniewaû jeôli chcielibyôcie zrealizowaê wîasnâ prognozë pogody, to nic nie staîoby na przeszkodzie, by po piëknych mapkach Waszego województwa, prezentowanych np. za pomocâ Scali, chodziîa i objaôniaîa równie piëkna Wasza ulubiona przyjacióîka. Oczywiôcie zastosowany przez firmë Elsat w genlocku ProGen Plus LUMA KEY nie jest tak wygodny, jak klasyczny CHROMA KEY (trzeba odpowiednio dobraê oôwietlenie postaci, co jest trudniejsze niû wyeliminowanie elementów o kolorze takim, jak tîo), ale stanowi bardzo interesujâcâ opcjë, której próûno szukaê w genlockach o tej klasie cenowej co ProGen Plus. Wraûenia Cyfrowa metoda obróbki sygnaîów, wybrana przez firmë Elsat, owocuje przede wszystkim lepszâ jakoôciâ obrazu, w porównaniu z analogowymi genlockami tej klasy cenowej. Obraz jest ostry, bez charakterystycznych dla sîabszych genlocków analogowych miëkkich konturów. Pomimo dîugotrwaîego uûytkowania brak równieû, zauwaûanego w genlockach analogowych, zjawiska "rozjeûdûania" sië kolorów. W trybie GENLOCK bardzo dobrze prezentowana jest grafika Amigi na obrazie wideo. Znane Wam moûe z niejednego genlocka zjawisko, w którym kolor biaîy podawany z Amigi, np. jakiô napis, na wyjôciu czësto jest szary, w ProGen Plus nie wystëpuje. W testowanym modelu nieco kîopotów sprawiaîa wspóîpraca z sygnaîem podanym do wejôcia S-VHS. Powodowaî on bowiem czasem (zwîaszcza gdy nastëpowaîa nagîa zmiana poziomu sygnaîu wideo) samoczynne przechodzenie do trybu GENLOCK, chociaû pracowaî w trybie VIDEO (bez obrazu z Amigi). Do koïca jednak nie jestem przekonany, czy wina leûy po stronie testowanego urzâdzenia, czy po stronie zbyt silnego sygnaîu wideo, pobieranego z wyjôcia S-VHS odtwarzacza SONY Betacam PVW-2600P. W wypadku sygnaîu z wyjôcia Composite Video Out wspomnianego odtwarzacza, podanego na Video in 1 ProGena, opisany niepoûâdany efekt nie wystâpiî i wszystkie funkcje byîy wykonywane poprawnie. Przyznam, ûe przy pierwszych kontaktach z tym genlockiem brakowaîo mi moûliwoôci bezpoôredniego wpîywania na to, co genlock w danym momencie ma robiê, potem jednak sytuacja sië nieco zmieniîa, gdyû moûliwoôci sterowania genlockiem z poziomu programu Scala i to bez koniecznoôci posiadania specjalnego moduîu EX, sâ naprawdë warte uwagi wszystkich uûytkowników tego klasyka oprogramowania do wideo dla Amigi. Pozwoliîoby to na bardziej precyzyjne sterowanie jego pracâ. Myôlâc o nowych wersjach programu ProGen, proponujë równieû doîâczyê jeszcze jeden program, który generowaîby na podstawie zaîoûonych przez uûytkownika parametrów odpowiadajâcâ im makrodefinicjë w jëzyku ARexx. Myôlë, ûe pomogîoby to we wîaôciwym wykorzystaniu wszystkich "wbudowanych" w genlock funkcji przez osoby stroniâce od jakiegokolwiek programowania, zwîaszcza ûe firma zamierza w szerszy sposób wykorzystaê drzemiâce w specjalnym ukîadzie firmy Philips moûliwoôci, poprzez dodanie nowych funkcji i wywoîujâcych je nowych komend ARexxa. Myôlë, ûe ProGen Plus moûe byê atrakcyjnâ propozycjâ przy podejmowaniu decyzji o zakupie genlocka do Waszego domowego studia wideo. Brak moûliwoôci wpîywania na niektóre parametry obrazu, jakie umoûliwiajâ genlocki analogowe, rekompensuje bardzo dobrâ jakoôciâ obrazu i oferowanymi funkcjami, których nie sposób znaleúê w urzâdzeniach o podobnej klasie cenowej. Nazwa: genlock ProGen Komputer: dowolna Amiga (CD32 -- nie bezpoôrednio) Producent: Elsat sc., Warszawa, tel./fax: (022) 405876 Cena: 670 zî Wykonanie: 7/10 Obsîuga: 9/10 Montaû: 10/10 Instrukcja: 6/10 Cena/jakoôê: 8/10 Ogólnie: 10/10