SCSI PD Amiga jest wîaôciwie jedynym komputerem domowym o tak niskiej cenie, który jest w tak duûym stopniu zwiâzany z obsîugâ urzâdzeï zewnëtrznych poprzez zîâcze SCSI. Zapewne równieû dlatego moûna znaleúê dziesiâtki programów public domain w róûnym stopniu pomagajâcych w obsîudze tego kontrolera. Jarosîaw Horodecki Wprawdzie z wprowadzeniem modeli 1200 i 4000 firma Commodore postanowiîa zrobiê krok wstecz i zainstalowaîa w nich kontroler IDE, jednakûe juû Amiga 4000T wyposaûona jest standardowo równieû w kontroler SCSI. Sâdzë wiëc, ûe Escom spróbuje naprawiê ten drobny bîâd Commodore'a. Zajmijmy sië jednak samymi programami. Moûna ja podzieliê na kika najbardziej odróûniajâcych sië grup. Pierwsza to programy bezpoôrednio zwiâzane z kontrolerem SCSI, odczytujâce z samego kontrolera oraz podîâczonych do niego urzâdzeï róûne interesujâce dane. Druga grupa to programy usprawniajâce nieco pracë ze SCSI, pomagajâce wykorzystaê moûliwoôci tego rodzaju kontrolerów. Trzecia grupa to z kolei róûnego typu programiki do obsîugi konkretnych urzâdzeï, podîâczanych do zîâcza SCSI. Warto zwróciê uwagë, ûe granica, jakâ tutaj ustaliîem, jest bardzo pîynna, gdyû niekiedy programy îâczâ w sobie wiele róûnych funkcji. Pokaúnâ grupë, o której w powyûszym zestawieniu nie wspomniaîem, stanowiâ takûe specjalistyczne programy, doîâczane do poszczególnych kontrolerów SCSI, sprzedawanych przez róûne firmy. Zwykle z kontrolerem takim otrzymuje sië jednâ lub wiëcej dyskietek, zawierajâcych niezbëdne do instalacji urzâdzenia programy. Jednym z nich jest zresztâ takûe popularny HDToolBox z amigowego Workbencha. Chciaîbym jednak przedstawiê kilka programów, które wydaîy mi sië najbardziej interesujâce. Zacznijmy od pierwszej wyróûnionej przeze mnie grupy. Najprostszym, jaki udaîo mi sië tutaj znaleúê, jest >SCSILister<. Jest to wîaôciwie procedurka, która przeglâda caîâ szynë SCSI i wyôwietla listë wszystkich podîâczonych w danym momencie do kontrolera urzâdzeï wraz z ich numerami. Wbrew pozorom program ten jest bardzo przydatny, zwîaszcza podczas konfigurowania caîego systemu czy sprawdzania wolnych numerów na szynie SCSI. Zastosowaï z pewnoôciâ znajdzie jeszcze znacznie wiëcej. Podobnym programikiem, dysponujâcym jednak znacznie wiëkszymi moûliwoôciami, jest >ProbeSCSI<. Jego najprostszâ funkcjâ, jakâ realizuje po uruchomieniu bez ûadnych argumentów, jest czytanie szyny SCSI w poszukiwaniu podîâczonych do niej urzâdzeï. Warto zaznaczyê, ûe ProbeSCSI próbuje automatycznie wyszukaê sterownik SCSI na podstawie posiadanej listy popularnych sterowników, a takûe po prostu poszukujâc w jego nazwie ciâgu liter "scsi". ProbeSCSI potrafi jednak o wiele wiëcej, a mianowicie odczytaê sporâ dawkë informacji z dowolnego wskazanego przez uûytkownika urzâdzenia. Aby je dokîadnie zbadaê, wystarczy podaê jego numer na szynie SCSI jako argument dla programu. Przykîadowo, w wypadku twardego dysku podane zostanâ oczywiôcie tak podstawowe informacje, jak nazwa producenta, numer identyfikacyjny produktu, jego wersja, pojemnoôê dysku, liczba sektorów oraz bajtów w kaûdym sektorze. Na tym jednak informacje sië nie koïczâ, bo dalej nastëpujâ te odczytywane z kolejnych stron pamiëci urzâdzenia. Znajdziemy tu informacje o moûliwoôciach urzâdzenia, jego aktualnym stanie, peînej konfiguracji, czy teû znajdujâcych sië na noôniku zabezpieczonych bîëdach. Wiëkszoôê podanych danych okaûe sië zapewne dla laika niezrozumiaîa, a zarazem zupeînie niepotrzebna. Czëôê podawanych na ekranach cyferek moûe mieê jednak bardzo istotne znaczenie i bardzo sië przydaê. Oczywiôcie ProbeSCSI potrafi odczytywaê informacje nie tylko o twardych dyskach, ale takûe dowolnych innych urzâdzeniach SCSI, jak choêby CD-ROM-ach, streamerach, skanerach. Moûliwoôci sâ wîaôciwie ograniczone tylko i wyîâcznie samym kontrolerem SCSI. Dla uûytkowników Amigi 3000 z pewnoôciâ bardzo interesujâcy bëdzie program >SCSI Preferences<, dziëki któremu moûna zmieniaê kilka drobiazgów w konfiguracji kontrolera SCSI, zainstalowanego w tym komputerze. Program ten zawiera tylko cztery opcje, umoûliwiajâ one jednak dowolne ustawienie wszystkich parametrów kontrolera. Pierwsza opcja (LONG SCSI TIMEOUT) jest przydatna, gdy mamy dysk o dîugim czasie rozpëdzania sië. Wîâczenie jej powoduje oczekiwanie trwajâce 2 sekundy zamiast standardowych 128 ms, kolejna (SYNCHRONOUS TRANSFER) to oczywiôcie wîâczenie synchronicznego przesyîania danych. Warto jednak pamiëtaê, ûe nie kaûdy dysk potrafi przestawiê sië w ten tryb. Nastëpna opcja (SUPPORT MULTIPLE LUNS) umoûliwia skorzystanie z urzâdzeï o róûnych logicznych numerach, przy tym samym numerze urzâdzenia. W praktyce, korzystanie z tej opcji raczej nie jest zalecane. Ostatnie juû pole w tym okienku to ustawienie numeru kontrolera SCSI. Zasadniczo powinno sië zostawiê ustawienie standardowe (7), a zmieniaê je jedynie wtedy, gdy mamy urzâdzenie SCSI o numerze 7, który nie da sië w ûaden sposób zmieniê. Ostatnim z programów, który równieû moûe byê zaliczony do tej grupy, jest >SCSIMounter<. Jest to narzëdzie o bardzo praktycznym znaczeniu i doôê czësto bardzo przydatne. SCSIMounter umoûliwia wîâczanie oraz wyîâczanie w systemie wskazanych partycji, znajdujâcych sië na okreôlonych urzâdzeniach. W gîównej mierze chodzi tutaj o dyski wymienne (jak choêy SyQuest), z którymi do tej pory byî spory kîopot, gdyû wîaôciwie po kaûdym wyjëciu cartridge'a naleûaîo resetowaê komputer. SCSIMounter pozwala jednak równieû w prosty sposób uaktywniê inne partycje, jak choêby uszkodzone z jakiegoô powodu. Programik ten odczytyje wszystkie dane z Rigid Disk Blocku oraz automatycnzie tworzy odpowiedniâ konfiguracjë dla danej partycji lub caîego urzâdzenia. Doôê prostym programikiem, który równieû trudno jest zaliczyê do jakiejô konkretnej grupy, jest >SCSI Tester<. Zadanie tego programu jest bardzo proste, jego obsîuga zresztâ równieû. Sluûy on do przeprowadzenia doôê dokîadnego testu zarówno kontrolera, jak i twardego dysku podîâczonego do tegoû kontrolera. Test polega po prostu na dwukrotnym odczytaniu danych z kolejnych sektorów twardego dysku oraz porównywaniu wyników tych odczytów. Wynik caîego testu zapisywany jest w specjalnym tworzonym przez program pliku, który nastëpnie uûytkownik moûe przejrzeê. Kolejne programiki wîaôciwie naleûâ juû do drugiej wyróûnionej przeze mnie grupy. Przede wszystkim trzeba wspomnieê o zwykle bardzo prostych procedurach, które umoûliwiajâ w pewnym stopniu oszczëdzanie twardych dysków, zwîaszcza gdy sam komputer jest wîâczony 24 godziny na dobë. Najpopularniejszy, i chyba jednoczesnie najlepszy z tych programów to >Sleeper 2.0<. Umoûliwia on jednoczesnâ obsîugë wszystkich urzâdzeï podîâczonych do zîâcza SCSI. W tym wypadku chodzi oczywiôcie jedynie o napëdy twardych dysków, które jako jedyne mogâ byê za pomocâ tego programu zatrzymywane. Sleeper ma elegancki interface uûytkownika, z poziomu którego moûna wybraê urzâdzenia, które majâ byê wyîâczane, oraz czas po jakim wyîâczenie to ma nastâpiê. Dla kaûdego wskazanego twardego dysku czas braku aktywnoôci jest oczywiôcie liczony niezaleûnie, gdy wiëc korzystamy ze Sleepera normalna jest sytuacja, gdy jeden wykorzystywany twardy dysk dziaîa, natomiast pozostaîe spokojnie "ôpiâ". Trzeba jednak pamiëtaê, aby ustawiony byî czas, przy którym nie bëdziemy zbyt czësto zatrzymywaê i ponownie rozpëdzaê dysków. Takie postëpowanie równieû nie jest dla nich zbyt korzystne. Istnieje jeszcze kilka nieco prostszych programów, speîniajâcych to samo zadanie, co Sleeper. Sâ to na przykîad >QuietSCSI< oraz >SCSISwitch<. Wydaje mi sië jednak, ûe Sleeper jest stanowczo najlepszym, gwarantujâcym najsprawniejszâ i najîatwiejszâ pracë. Ostatnia grupa jest chyba jednak najwiëksza. Naleûâ do niej programy przeznaczone do obsîugi wszelkiego typu urzâdzeï podîâczanych do szyny SCSI. Sâ to przede wszystkim programy do obsîugi CD-ROM-ów (>YACDP v1.2<, >MCDPM, >CDPlayer< i wiele innych), streamerów (>BTNTape<, >SCSITape<, >TapeWorm<) czy skanerów (>ScanTool<, >EpsonDriver< i inne). Programów tych jest oczywiôcie znacznie wiëcej, dokîadnie tyle, ile urzâdzeï, które moûna podîâczyê do zîâcza SCSI. Dokîadniejsza ich prezentacja to jednak z caîâ pewnoôciâ temat na osobny artykuî. Jak widaê z powyûszego bardzo pobieûnego omówienia, programów zwiâzanych z obsîugâ zîâcza SCSI jest wiele i duûa jest ich róûnorodnoôê. Z pewnoôciâ kaûdy znajdzie coô, co w mniejszym lub wiëkszym stopniu usprawni pracë z jego urzâdzeniami zewnëtrznymi, wspóîpracujâcymi z interfejsem SCSI.