Test PAGESTREAM 2.22 HOTLINKS EDITION Najpopularniejszym poza grami wykorzystaniem komputerów na ôwiecie jest przetwarzanie tekstu. W wiëkszoôci wypadków do napisania listu, oferty lub krótkiej broszury wystarcza drukarka i procesor, czy teû edytor tekstu. Profesjonalne zîoûenie ksiâûki, gazety lub plakatu wymaga zastosowania innych, specjalnie do tego celu przeznaczonych, programów, dla których umownâ nazwâ jest Desktop Publishing. Jednym z najlepszych, stosowanych na komputerach Amiga, jest produkt firmy Soft Logik, program PageStream 2.22 HL. Tadeusz Talar Udostëpniony do testowania przez firmë Septima program, a wîaôciwie pakiet PageStream 2.22 HL nie jest produktem nowym (stanowi on wersjë poprzedzajâcâ najnowszego PageStreama 3.0), dlatego w tym miejscu zapewne wielu z Was zada pytanie, po co marnowaê cenne miejsce na opisywanie programu, który jest "z nami" juû caîâ wiecznoôê, co w ôwiecie komputerowym oznacza mniej wiëcej 2, 3 lata, zwîaszcza ûe na rynku znajduje sië jego nowsza wersja o numerze 3.0. Powodów jest kilka, ale niech przemówiâ fakty. Trochë historii Historycznie patrzâc, nazwa PageStream zaczëîa funkcjonowaê wôród amigowców, chcâcych "uprawiaê" DTP, w roku 1988. Juû wtedy program ten wprowadzaî rewolucjë w jakoôci uzyskiwanych wydruków, wyciskajâc wszystko nawet z bardzo prostych drukarek, majâcych moûliwoôê graficznego druku. Wprowadzony przez Soft Logik wîasny standard DMF czcionek skalowalnych czy, jak kto woli, wektorowych, pozwalaî na osiâgniëcie dobrych rezultatów na dîugo przed pojawieniem sië moûliwoôci stosowania czcionek typu Compugraphic. Kaûdy, kto drukowaî w trybie graficznym z takich programów, jak choêby Pen Pal czy pierwsze wersje Pro Write, wiedziaî, ûe jakoôê uzyskiwanych w ten sposób wydruków byîa mizerna, a o dzisiejszych procesorach tekstu klasy Wordwortha czy Final Writera nikt wtedy nie marzyî. Udostëpniane przez PageStream moûliwoôci kompozycji tekstu i grafiki w poîâczeniu z wysokâ jakoôciâ wydruków, zapewniîo temu programowi wiodâcâ pozycjë wôród aplikacji DTP na Amidze, której nie utraciî do dnia dzisiejszego. Jedynym liczâcym sië konkurentem byî Professional Page firmy Gold Disk. Pomimo upîywu czasu sytuacja z oprogramowaniem DTP dla Amigi nie ulegîa zasadniczej zmianie. Owszem, pojawiîo sië kilka procesorów tekstu o znacznych moûliwoôciach komponowania tekstu i grafiki, wykorzystujâcych skalowalne czcionki, ale swymi funkcjami wkraczajâ one tylko w obszar zastrzeûony dla programów DTP, a ich wymagania sprzëtowe znacznie ograniczajâ krâg potencjalnych uûytkowników (z reguîy jest to minimum 2 MB RAM + dopalacz + twardy dysk). Z drugiej strony, nadzieje pokîadane w nowej wersji PageStreama 3.0 jak dotâd sië nie ziôciîy, gdyû program ten w dalszym ciâgu ewoluuje do w peîni dziaîajâcej funkcjonalnej wersji (w momencie gdy piszë te sîowa, dostëpny jest juû upgrade w wersji H), a jego wymagania co do szybkoôci komputera, pojemnoôci twardego dysku i wielkoôci pamiëci RAM, tak by daîo sië jako tako pracowaê, stanowiâ prawdziwy ewenement w ôwiecie Amigi i mogâ byê porównywane z bardzo rozbudowanymi aplikacjami DTP dla pecetów i Macintoshy. Nie bez znaczenia jest teû cena, równie nieprzeciëtna. Pakiet Na tym tle przysîowiowym zîotym ôrodkiem, pozwalajâcym na realizacjë wîaôciwie kaûdego zadania z dziedziny DTP bez potrzeby kosztownych inwestycji w sprzët, jest opisywany pakiet PageStream 2.22 HL. Uûyte przeze mnie sîowo "pakiet" jest jak najbardziej uzasadnione. W zestawie, skîadajâcym sië z siedmiu dyskietek, oprócz gîównego programu PageStream, znajdujâ sië równieû inne aplikacje, tzn. edytor tekstu PageLiner, edytor rysunków bitmapowych BME, program sîuûâcy do dynamicznej wymiany danych HotLinks oraz dodatkowo ciekawy programik o nazwie AmiDock, uîatwiajâcy uruchamianie aplikacji z Workbencha, i kilka "drobiazgów", sîuûâcych do konwersji czcionek z formatu Adobe Type 1 i 3 w wersji dla komputerów Macintosh na wersjë pecetowâ, akceptowanâ przez PageStream. W wersji otrzymanej do testowania znajdowaîa sië jeszcze dyskietka Bonus Disk, zawierajâca kilka dodatkowych czcionek w formacie DMF oraz clipartów w formacie EPS. Juû na wstëpie zwraca uwagë starannie i estetycznie wydana dokumentacja (w jëzyku angielskim), zawierajâca piëê podrëczników, przygotowanych oczywiôcie za pomocâ opisywanego pakietu. Oprócz tego o powaûnym traktowaniu uûytkownika mogâ ôwiadczyê dwie "ôciâgawki" skrótowo opisujâce rozmieszczenie w menu poszczególnych funkcji, odpowiadajâcych im kombinacji klawiszy i kodów uûywanych w makrodefinicjach. Komplet dokumentacji uzupeînia kilkunastostronicowa broszurka o zmianach wprowadzonych w wersji 2.22 programu PageStream. Po tak pozytywnych pierwszych wraûeniach ochoczo zabraîem sië za instalacjë, i tu znowu miîa niespodzianka. Otóû wszystkie elementy pakietu majâ stosunkowo skromne wymagania, tak co do dostëpnej pamiëci operacyjnej komputera, jak i obszaru twardego dysku (ogólnie mówiâc, niezbëdne minimum to 1 MB RAM oraz system operacyjny w wersji 1.3 i wyûszych). Co ciekawe, moûna pracowaê takûe bezpoôrednio z dyskietek, ale nie jest to rozwiâzanie wygodne (czeka nas wtedy doôê ostra "dyskoteka"). Komfortowâ pracë i peîne wykorzystanie mechanizmu dynamicznej wymiany danych moûna uzyskaê juû od 2 MB RAM, po instalacji programu na twardym dysku i ewentualnym zastosowaniu "dopalacza". W moim wypadku wszelkie eksperymenty przeprowadzaîem na komputerze A1200 z kartâ 030, 6 MB RAM i twardym dyskiem, którego wolna powierzchnia po zainstalowaniu wszystkich elementów pakietu zmniejszyîa sië tylko o ok. 3 MB. Startujemy Sercem pakietu jest oczywiôcie PageStream 2.22, ale zachëcony lekturâ podrëcznika do programu HotLinks postanowiîem uruchomiê go jako pierwszy. Dlaczego? Odpowiedú jest prosta. Program ten miaî byê swego rodzaju lekarstwem na brak w systemie Amigi mechanizmów dynamicznej wymiany danych pomiëdzy aplikacjami. Jak lekarstwo to dziaîa w praktyce? O tym za moment. Z kolei uruchomiîem PageStream (rys. 1.). Poniewaû chciaîem przetestowaê wspóîpracë z ukîadami AGA, ustawiîem w ikonie parametry (TOOLTYPE) SCREEN=Custom a COLORS=256, ale na dîuûszâ metë okazaîo sië, ûe taki tryb wyôwietlania znacznie spowalnia pracë. Nastëpnie wybraîem z menu File pozycjë New i w oknie pokazanym na rys. 2. okreôliîem poûâdane przeze mnie parametry tworzonego dokumentu. Dostëpny format strony dokumentów "obrabianych" PageStreamem jest imponujâcy, tzn. od 1 na 1 cal do teoretycznie 1200 na 1200 stóp (ok. 372 x 372 metry). Próbowaîem. U mnie daîo sië zdefiniowaê stronë o rozmiarach 80 x 80 metrów, przy podaniu wartoôci wyûszych program "padaî". Ale i tak jest to duûo wiëcej niû na przykîad to, co oferuje niejaki CorelDRAW! (w wersji 5. maksymalnie ok. 67 x 67 cm). Co do liczby stron w dokumencie, to i tutaj program pozwala na wiele, dajâc moûliwoôê tworzenia publikacji liczâcych do 1024 stron. Layout, czyli rozmieszczenie We wîaôciwym rozmieszczeniu poszczególnych elementów dokumentu bardzo pomagajâ wbudowane w program "narzëdzia", czyli przymiary (rulers), moûliwoôê wîâczenia przyciâgania do siatki (GRID SNAP), oraz prowadnice (bardziej znane angielskie okreôlenie to GUIDES), czyli linie, do których "przyciâgane sâ" w trakcie edycji obiekty. Niestety, ta ostatnia opcja jest potraktowana nieco po macoszemu, gdyû program nie pozwala na precyzyjne ustawienie guide'ów poprzez podanie ich dokîadnej pozycji. Przydatnâ opcjâ jest moûliwoôê swobodnego rozmieszczania elementów majâcych wystâpiê na kaûdej stronie w caîym dokumencie. Przykîadem moûe byê tu stopka, czy teû nagîówek strony, zawierajâca numeracjë czy logo firmy. W PageStreamie zastosowano nastëpujâce rozwiâzanie. Otóû w zaleûnoôci od tego czy tworzymy dokument jedno- czy dwustronicowy, moûemy zdefiniowaê jednâ lub dwie (lewâ i prawâ) strony Master. Elementy umieszczone na tych stronach pojawiâ sië na wszystkich stronach dokumentu w ustalonych na stronach Master miejscach. Czcionki PageStream, jak przystaîo na "dorosîy" program DTP, uûywa przy kreowaniu dokumentów i wydruku czcionek skalowalnych w czterech formatach. Standardowo z programem doîâczono 3 czcionki AGFA Compugraphic i 8 czcionek w formacie DMF Soft-Logik. Poza tym program moûe obsîugiwaê postscriptowe czcionki Adobe Type 1 i 3. W praktyce najlepiej (najszybciej) obsîugiwane sâ czcionki DMF. Warto mieê na uwadze to, ûe dostarczone w pakiecie czcionki sâ pozbawione charakterystycznych dla jëzyka polskiego znaków. Tekst Tekst moûemy wprowadzaê do dokumentu na trzy sposoby. Moûna go wpisywaê bezpoôrednio w PageStreamie (jest to najmniej wygodne ze wzglëdu na powolne "odôwieûanie" ekranu), wczytaê wczeôniej przygotowany z dysku za pomocâ opcji IMPORT TEXT -- program obsîuguje nastëpujâce formaty plików tekstowych: ASCII, ProWrite, Excellence!, IFF-FTXT, Word Perfect v4, 1st Word z Atari ST i Rediger -- lub skorzystaê z usîug innego elementu pakietu, edytora PageLiner. Ta ostatnia moûliwoôê jest szczególnie atrakcyjna z kilku wzglëdów. Po pierwsze PageLiner pracuje w trybie tekstowym (tak jak CED lub ED), stâd obsîuga jest szybka. Po drugie ma moûliwoôê przypisywania atrybutów wprowadzanemu tekstowi, które sâ póúniej poprawnie interpretowane przez PageStream. Co wiëcej, PageLiner pozwala na przypisywanie lub usuwanie z tekstu tagów (lecz nie pozwala na ich tworzenie). Tag to odpowiednik spotykanych w wielu nowoczesnych procesorach stylów, tzn. grupy parametrów okreôlajâcych atrybuty tekstu, wystëpujâcych pod zdefiniowanâ nazwâ. Parametry, które stanowiâ tag pokazuje rys. 3. Podczas edycji tekstu w PageStreamie wystarczy wybraê z menu Text pozycjë TAG, a nastëpnie wskazaê nazwë, okreôlajâcâ zdefiniowanâ grupë parametrów, i zostanâ one przypisane wskazanemu tekstowi. Jest to bardzo wygodne rozwiâzanie, podnoszâce znacznie komfort obsîugi programu. W jednym dokumencie moûemy zdefiniowaê do 255 tagów. Grafika Co do grafiki, to tutaj PageStreama moûna spokojnie ochrzciê lingwistâ. Program wczytuje bez problemu pliki z grafikâ bitmapowâ w formatach: IFF, IMG (IBM i Atari ST), TIFF, MACPAINT, GIF, PCX, DEGAS i NEO (Atari ST), przy czym na ekranie prezentowane sâ bez wzglëdu na ustawionâ liczbë kolorów jako dwukolorowe. Nie jest to powaûna wada, biorâc pod uwagë fakt, ûe aplikacjami DTP zazwyczaj "skîadamy" przygotowane wczeôniej innymi programami elementy w jednâ caîoôê, i najwaûniejsze jest to, co otrzymujemy na wydruku, ale przyglâdajâc sië wspóîczesnym procesorom tekstu czy choêby gîównemu konkurentowi, programowi Professional Page 4.0, zauwaûymy jednak znacznie lepszâ wspóîpracë z ukîadami AGA. W dokumentach tworzonych PageStreamem 2.22 HL moûna "umieszczaê" równieû obrazki w formatach "wektorowych": DR2D, AEGIS, ArtExpression, ProDraw i GEM Metafile oraz "postscriptowych": EPS, MACEPS, IBMEPS. W tym miejscu warto zaznaczyê, ûe lista formatów obsîugiwanych przez program nie jest zamkniëta. W róûnych sieciach komputerowych i na dyskach public domain znajdujâ sië moduîy, pozwalajâce na wczytanie danych w innych, nowszych, formatach, np. tekst z programu Final Copy. Warty uwagi jest teû doîâczony do pakietu program BME (BitMap Editor, rys. 4.), sîuûâcy do dokonywania drobnych poprawek w plikach, zawierajâcych rysunki bitmapowe typu IFF oraz GIF, lub w wypadku korzystania z mechanizmu HotLinks, dowolnego formatu, obsîugiwanego przez PageStream. Jest kolejnym ewenementem, ûe program ten wewnëtrznie "pracuje" z "rozdzielczoôciâ kolorów" do 32 bitów na piksel, czyli pozwala na obróbkë danych w CMYK-u. Jak jest to waûne w wypadku obrazków przeznaczonych do druku, nie muszë chyba nikogo przekonywaê. Z punktu widzenia moûliwoôci edycji program pozwala na stosunkowo niewiele, dostëpne "narzëdzia" pokazane sâ na rys. 5., ale jedna opcja NIE UDOKUMENTOWANA ani w podrëczniku, ani w pliku ReadMe, jest stosunkowo unikatowa. Chodzi mianowicie o TRACE, czyli moûliwoôê zamiany rysunku bitmapowego na jego odpowiednik wektorowy (w formacie DR2D). Trudno oczekiwaê w tym wypadku wysokiej wiernoôci, zwîaszcza gdy konwersji poddamy obrazek o subtelnych odcieniach, niemniej w wypadku np. czarno-biaîych clipartów, konwersja pozwala na póúniejsze ich skalowanie bez obawy o utratë jakoôci. Sam PageStream daje moûliwoôê tworzenia prostych rysunków wektorowych, skîadajâcych sië z prostokâtów, îuków, elips, okrëgów, linii, wielokâtów oraz figur rysowanych w trybie "freehand" przy uûyciu znajdujâcych sië w oknie TOOLBOX (patrz rys. 1.) "narzëdzi". Z poziomu programu moûemy okreôlaê równieû precyzyjnie kolor i rodzaj wypeînienia oraz gruboôê linii obrysu elementów (rys. 6.). Makrodefinicje PageStream moûemy próbowaê "nagiâê" do swoich potrzeb poprzez moûliwoôê tworzenia makrodefinicji. Co wiëcej, program ma równieû swego rodzaju "makrorekorder", ale niestety zapamiëtuje on tylko kombinacje wciskanych klawiszy. Sam "jëzyk" to nic innego, jak zestaw kodów, np. &O oznacza wybranie OK, \2 wciôniëcie klawisza "strzaîka w dóî" itp. Sekwencje takich kodów przypisywane sâ klawiszom funkcyjnym. Przykîadem kompletnej makrodefinicji moûe byê sekwencja: &H^X\E9\2^X\EYellow&O co oznacza ni mniej ni wiëcej tylko "nadaj wskazanemu obiektowi (obiektom) wypeînienie w kolorze ûóîtym". Taki ciâg kodów wystarczy przypisaê klawiszowi np. [F6] (rys. 7.) i od tej pory kaûdorazowe uûycie tego klawisza do wybranego obiektu bëdzie zamieniaê kolor jego wypeînienia na ûóîty. Jak wiëc widzicie, nie jest to moûe zbyt czytelny zapis, ale dziaîa bezbîëdnie. Hotlinks Jak juû to wczeôniej sygnalizowaîem, "gorâce poîâczenie" pomiëdzy wspomnianymi elementami pakietu PageStream zapewnia program HotLinks. To dziëki niemu, gdy w którymô z wprowadzonych elementów (tekst, grafika) stwierdzimy bîâd, nie musimy za kaûdym razem importowaê poprawionej wersji do naszego dokumentu. Mechanizm dziaîania jest prosty, wystarczy z PageStreama "udostëpniê" dany obiekt (tzn. tekst lub rysunek bitmapowy) opcjâ PUBLISH (patrz rys. 8.) dla innych aplikacji, "rozumiejâcych" protokóî HotLinks, czyli BME i PageLiner, nastëpnie w danej aplikacji "pobraê" poprawiane dane komendâ Subscribe i po dokonaniu niezbëdnych zmian wybraê opcjë UPDATE, co spowoduje AUTOMATYCZNÂ aktualizacjë obiektu w PageStreamie. Jeûeli jednak w czasie, gdy wybraliômy UPDATE, nie bëdzie uruchomiony PageStream, to nie powinniômy sië obawiaê, bo po powtórnym wczytaniu dokumentu, do którego naleûaî poprawiany obiekt, pojawi sië on w nim w zaktualizowanej formie. Hotlinks jest szczególnie przydatny podczas pracy z tandemem PageLiner-PageStream. Pisanie tekstu w PageStreamie nie naleûy bowiem do operacji najwygodniejszych (powolne "odôwieûanie" obrazu i edycja). Dlatego lepiej jest napisaê sobie tylko pierwszy wyraz lub nawet pierwszâ literë poûâdanego tekstu w PageStreamie, tak by okreôliê pozycjë, rozmiar i rodzaj czcionki, a nastëpnie "udostëpniê" ten tekst poprzez Publish i w programie PageLiner "pobraê", wpisaê resztë tekstu, nadaê odpowiednie atrybuty i "zaktualizowaê" (Update). Podobnie nietypowym sposobem skorzystania z moûliwoôci HotLinks jest potraktowanie tym razem tandemu PageStream-BME jako konwertera formatów plików bitmapowych z formatów obsîugiwanych przez PageStream na IFF, format zapisu BME. W tym wypadku obrazek bitmapowy TIFF, wprowadzony przez Import Graphics do PageStreama, "udostëpniamy" poprzez Publish, a nastëpnie w BME "pobieramy" go Subscribe i zapisujemy na dysk jako IFF. Proste i jakûe funkcjonalne. Szkoda tylko, ûe firma Soft-Logik nie doczekaîa sië wsparcia ze strony innych producentów oprogramowania i jak dotâd protokóî HotLinks jest wykorzystywany jedynie w aplikacjach tej firmy oraz stowarzyszonej -- Relog (w udoskonalonej wersji obecny jest m.in. w PageStream 3.0 i TypeSmith, ale, niestety, nie w Art Expression). Drukujemy O jakoôci programów DTP ôwiadczy z reguîy wydruk. W wypadku PageStreama 2.22 HL mamy moûliwoôê skorzystania aû z 73 typów drukarek plus dodatkowego sterownika drukarki postscriptowej oraz pseudosterownika, a raczej jak to sië mówi w terminologii sieciowej, "bridge'a" pozwalajâcego na zastosowanie sterownika ustawionego w preferencjach Amigi. Program potrafi wycisnâê wszystko z podîâczonej do komputera drukarki dowolnego typu, a nawet plottera (dziëki sterownikowi obsîugujâcemu popularny jëzyk HPLG). Niestety, nie ma róûy bez kolców, bardzo podejrzanie podczas dokonywanych przeze mnie wydruków zachowywaî sië sterownik postscriptowy (raz drukowaî, a raz nie -- na drukarce HP IV P z PostScriptem 6 MB RAM). Po za tym, nowego sterownika postscriptowego v.2.2.99, zalecanego (w dodatkowej instrukcji do wersji 2.22), do "wydruków" na naôwietlarkach, który powinien sië znajdowaê w katalogu Printers/Postscript2299, po prostu nie ma. Po za tym w wypadku stosowania drivera do HPLaserJet, uwidoczniîy sië pewne problemy z centrowaniem rysunku na stronie. Przy drukowaniu na stronie A4 róûnica prawego marginesu wydruku w stosunku do lewego wynosiîa ok. 5 mm. Poza tym program testowaîem na drukarkach: atramentowej Epson Stylus (wydruk poprzez driver z Preferencji Amigi) oraz 9-igîowej Star NX-1000. W obydwu wypadkach jakoôê wydruków limitowana byîa moûliwoôciami danej drukarki. Program pozwala na dwa sposoby separacji barwnych, tzn. klasycznâ procesowâ na 4 kolory podstawowe CMYK i mechanicznâ, gdzie separowany jest kaûdy zadeklarowany kolor oddzielnie. Program generuje takûe automatycznie znaki kontrolne, takie jak pasery i znaczniki do ciëcia. Uûyteczny dodatek Kupujâc pakiet PageStream 2.22 HL dodatkowo otrzymujemy, oprócz wspomnianych na wstëpie artykuîu programów do konwersji czcionek Type 1 z formatu maca na peceta, maîy "drobiazg" dla Workbencha, czyli programik AmiDock. Z pewnoôciâ nie raz chcieliôcie uproôciê sobie proces uruchamiania jakiegoô programu, bez potrzeby "przedzierania sië" przez róûne "szuflady" do wîaôciwej ikonki z programem. AmiDock sîuûy wîaônie do tego. Wystarczy wiëc odpowiednio skonfigurowaê wyôwietlanâ przez niego na Workbenchu "listwë" (patrz rys. 9.) tak, by od tej pory uruchomienie danej aplikacji sprowadzaîo sië do klikniëcia na znajdujâcym sië na tej "listwie" obrazku. Jaka jest wiëc obecna pozycja programu PageStream 2.22 na tle innych, nowoczeôniejszych, aplikacji 1995 roku? Myôlë, ûe pomimo pewnych niedociâgniëê (ale który program ich nie ma?) i rozwiâzaï nieco "trâcâcych myszkâ" nadal stanowi on bardzo atrakcyjnâ propozycjë tak dla poczâtkujâcych, jak i dla zaawansowanych DTP-manów. Zwîaszcza ûe jego wymagania sprzëtowe sâ tak niewielkie, ûe wîaôciwie kaûdy moûe go uruchomiê na swoim komputerze. Chciaîoby sië powiedzieê: "stare, ale jare". Program: PageStream 2.22 HL Dystrybutor: Septima Computer, Bydgoszcz, tel. (052) 455016 Cena: x Ocena: 8/10