MULTIUSER Czy przydarzyîo sië Wam kiedykolwiek, aby mîodszy brat skasowaî poîowë zawartoôci Waszego twardego dysku podczas próby uruchomienia gry? Czy moûe Wasz ojciec przypadkiem odkryî ukrywanâ skrupulatnie przez kilka lat kolekcjë zdjëê, przeznaczonych raczej dla dorosîych? Nie? Mam nadziejë, ûe nigdy nie przytrafi Wam sië taka "tragedia". Aby jednak byê pewnym, pozostaje tylko jedno rozwiâzanie -- MultiUser. Tomasz Nidecki Zaletâ systemów operacyjnych klasy Unix jest przede wszystkim wieloprocesowoôê (zwana popularnie multitaskingiem) oraz wysoki poziom zabezpieczenia danych. Umoûliwia to korzystanie z systemu wielu uûytkownikom jednoczeônie. Amiga ma "wbudowanâ" wieloprocesowoôê, lecz jak dotâd zabezpieczenie danych i moûliwoôci wykorzystania w sieci pozostawiaîy wiele do ûyczenia. Na szczëôcie twórcy programów klasy shareware dostrzegli të lukë i postanowili jâ wypeîniê, tworzâc m.in. system MultiUser wraz ze sporâ liczbâ aplikacji, wspomagajâcych jego dziaîanie. MultiUser to w zasadzie biblioteka, zmieniajâca sposób zarzâdzania procesami i zadaniami, nadajâca prawa zaleûne od uûytkownika. W skîad systemu wchodzi teû zmodyfikowana wersja systemu plików FastFileSystem -- MultiUserFileSystem (MuFS), pozwalajâca na zabezpieczenie danych na dysku przed dostëpem osób niepoûâdanych. Podobnie jak w systemie Unix, utworzona zostaje funkcja superuûytkownika ("root"), grupy uûytkowników oraz zastosowane prawa odczytu, zapisu i uruchamiania plików (zarówno dla wîaciciela pliku, jak i dla grupy oraz pozostaîych uûytkowników). MultiUser wykorzystuje w tym celu wolne bajty w strukturze katalogów, przez co zmiana systemu plików nie pociâga za sobâ koniecznoôci formatowania twardego dysku -- ûadne dane nie sâ niszczone przy instalacji lub usuwaniu MuFS. Sam wykorzystujë MultiUser juû od kilku miesiëcy na wszystkich trzech partycjach swojego dysku i mimo kilku sytuacji podbramkowych system ten nie spowodowaî ûadnych dodatkowych problemów, zapewniî zaô bezpieczeïstwo nie tylko w domu, lecz takûe na jednej z imprez copy party, gdzie mimo usilnych prób kolegów nikomu nie udaîo sië wîamaê do mojego komputera po zablokowaniu konta guest i podstawowych funkcji AmigaDOS. Programy wspomagajâce Oprócz samego systemu MultiUser powstaîo juû wiele aplikacji wspomagajâcych lub wspóîpracujâcych z tym standardem. Podstawowa klasa programów to narzëdzia do administracji systemem z pomocâ interfejsu GUI. Do nich naleûy zaliczyê bardzo uniwersalny Account Manager (AM) oraz nieco mniej rozbudowane UserTool i MuMu. Nieco mniej rozbudowane, ale równie uûyteczne, narzëdzia to np. MLock, umoûliwiajâcy zablokowanie dostëpu do ekranu/klawiatury za pomocâ hasîa aktualnie zalogowanego uûytkownika (funkcja podobna do spotykanych w niektórych wygaszaczach ekranu), a takûe rozszerzenia kilku funkcji zawartych juû w samym pakiecie MultiUser. Spoôród wspomnianych aplikacji wspomagajâcych na najwiëkszâ uwagë zasîuguje bez wâtpienia Account Manager. Jest to program wykonany z pomocâ interfejsu Magic User Interface, a wiëc wymagajâcy do uruchomienia odpowiednich bibliotek MUI. Program, oprócz moûliwoôci îatwego zarzâdzania uûytkownikami i grupami, oferuje dodatkowe opcje, jak np. bardzo uûytecznâ moûliwoôê poszukiwania plików "osieroconych" (pozostaîych po skasowanych uûytkownikach), naleûâcych do "nikogo" (nie zabezpieczonych), czy teû przypisanych do konkretnego uûytkownika lub grupy. Jeszcze jednâ wielkâ zaletâ MultiUsera jest zgodnoôê metody konfiguracji z pakietem AmiTCP, umoûliwiajâcym pracë w sieci przy wykorzystaniu popularnego protokoîu komunikacji TCP/IP. Dziëki temu instalujâc MultiUser i AmiTCP uzyskujemy niewielkim kosztem system w peîni przystosowany do pracy w sieci. Triki i niebezpieczeïstwa MultiUser jest caîkowicie bezuûyteczny, jeôli przypadkowy uûytkownik ma dostëp do stacji dysków lub moûe uruchomiê komendy, jak format czy hdtoolbox. MultiUser nie jest bowiem odporny na formatowanie dysku i jakâkolwiek ingerencjë w jego fizycznâ strukturë -- zabezpiecza on pliki jedynie na poziomie AmigaDOS-u. Poza tym, majâc dostëp do HDToolBox czy podobnego narzëdzia, wystarczy zmieniê system plików partycji z powrotem na FastFileSystem, aby wszystkie zabezpieczenia zniknëîy (co prawda wrócâ one do poprzedniego stanu od razu po ponownej zmianie systemu plików na MuFS). Waûne ostrzeûenie dla uûytkowników ParNetu czy SerNetu, pragnâcych na copy party wykorzystaê MultiUser w celu zabezpieczenia swojej Amigi przed ingerencjâ niemile widzianych goôci. Pamiëtajcie, jeôli jesteôcie zalogowani, np. jako root, i uruchomicie ParNet czy SerNet, uûytkownik po drugiej stronie uzyska Wasze prawa (proces po stronie Waszego komputera jest Waszâ wîasnoôciâ!). Tak wiëc uruchamiajâc ParNet czy SerNet dobrze zrobiê to np. z poziomu uûytkownika guest (jeôli takiego uûytkownika stworzycie). Ach te pieniâdze... MultiUser ma jeszcze jednâ zaletë -- jest systemem klasy shareware, wyjâtkowo tanim i dostëpnym w peînej wersji takûe jako nie zarejestrowany (podobnie jak wiëkszoôê wspomagajâcych go aplikacji). Dziëki temu moûemy w peîni wykorzystywaê jego zalety od razu po rozpakowaniu archiwum i po instalacji. Podstawowy pakiet MultiUser kosztuje zaledwie 15 USD, Account Manager -- kartkë pocztowâ itp. Jak wiëc widaê, na MultiUser staê bëdzie wîaôciwie kaûdego uûytkownika Amigi. Po polsku? MultiUser zostaî w peîni spolszczony przez autora tego artykuîu -- odpowiednie katalogi znajdziecie na dysku public domain Magazynu AMIGA, gdzie oprócz nich i archiwów samego MultiUser znajdâ sië teû podstawowe programy wspomagajâce, w tym takûe spolszczony Account Manager 1.1.