Poczâtki -------- OKNO NA ÔWIAT Jednâ z podstawowych form dostëpu do Internetu jest modem -- urzâdzenie juû niejednokrotnie opisywane na naszych îamach. Podstawowym programem, jaki trzeba mieê, aby móc z modemu skorzystaê, jest odpowiedni terminal. Optymalnym rozwiâzaniem jest tu skorzystanie z dobrego, oferujâcego wiele róûnych funkcji, terminala. Jarosîaw Horodecki Niewâtpliwie takim wîaônie programem jest Term, o którym równieû juû wspominaîem na naszych îamach. Warto jednak zapoznaê sië z tym programem nieco dokîadniej, a zwîaszcza z jego najnowszâ wersjâ, noszâcâ numerek 4.4. Nie bëdzie to jednak typowy opis, omawiajâcy kolejno wszystkie funkcje. Chciaîbym za to przedstawiê kilka podstawowych informacji, niezbëdnych do uruchomienia oraz uûywania terminala z wîaônie zakupionym modemem, wîaônie na przykîadzie Terma. Z pewnoôciâ bëdzie to stanowiê doskonaîe uzupeînienie do artykuîu "Cham w Internecie", zamieszczonego w tym numerze. Czego wiëc potrzebujemy, aby w ogóle Term uruchomiê? Niewâtpliwie nie jest to program o minimalnych wymaganiach. Potrzebne sâ co najmniej 2 MB oraz procesor raczej szybszy niû zwykîe MC68000. Jest to wiëc wîaôciwie konfiguracja podstawowej Amigi 1200. Wydaje mi sië, ûe wîaônie co najmniej taka konfiguracja powinna staê sië obowiâzujâcym standardem-minimum. Oprócz tego, aby efektywnie korzystaê z Terma, potrzeba kilku bibliotek. Przede wszystkim gtlayout.library, która znajduje sië w pakiecie terminala. Przydatne sâ jednak takûe takie biblioteki, jak commodities.library, owndevunit.library, datatypes.library, a takûe biblioteki zgodne ze standardem XPR oraz XEM. Najwaûniejszym menu, do którego trzeba zajrzeê po uruchomieniu Terma, jest oczywiôcie menu SETTINGS, zawierajâce opcje, dziëki którym moûna dostosowaê terminal do swoich potrzeb. Na poczâtku trzeba zdefiniowaê parametry portu szeregowego. W tym celu korzystamy z opcji SERIAL. W górnej czëôci okienka, które zostanie otwarte, znajduje sië gadûet. Ustawmy go w pozycji DEVICE. W tym momencie trzeba wybraê sterownik, który bëdzie obsîugiwaî port szeregowy. Normalnie pozostawimy tutaj serial.device z numerem 0. Jeûeli jednak mamy jakâô kartë, obsîugujâcâ porty I/O, naleûy wstawiê w okienko SERIAL DEVICE odpowiedniâ nazwë sterownika, a w UNIT NUMBER jego numer. Jednak takûe posiadacze zwykîych Amig mogâ skorzystaê ze sterownika artser.device. Jest to po prostu zoptymalizowana i znacznie lepiej dziaîajâca wersja systemowego serial.device. Przestawmy teraz nasz gadûet w pozycjë PARAMETERS. Pierwsza rzecz to oczywiôcie prëdkoôê portu szeregowego. Ustawienie to zaleûne jest od modemu, jaki podîâczamy do Amigi. Modemy 2400 (obecnie juû raczej nie polecane) zwykle pozwalajâ na zamkniëcie portu na 9600 lub najwyûej na 19 200, co i tak nie ma wiëkszego sensu. Przy modemach 14 400 moûna natomiast zamknâê port na 38 400 (Amigi z procesorem MC68000 wymagajâ w tym celu systemu 2.04 lub nowszego). Najnowsze modemy, pracujâce z prëdkoôciâ 28 800 lub 33 600, pozwalajâ natomiast na przesyîanie danych nawet z prëdkoôciâ 115 200 lub wiëkszâ. W praktyce wystarczajâce jest tu ustawienie 57 600, moûliwe do uzyskania na Amidze 1200 z pamiëciâ Fast i najlepiej zainstalowanâ szybszâ wersjâ serial.device (np. artser.device). Wszystkie powyûsze prëdkoôci wyraûone sâ oczywiôcie w bitach na sekundë (bps). Kolejne trzy gadûety przy zwykîych poîâczeniach musimy ustawiê w pozycji EIGHT, NONE oraz ONE. Sâ to parametry, okreôlajâce sposób przesyîania bajtów przez modem. Parametr HANDSHAKING powinien byê ustawiony na RTS/CTS. Jest to z kolei sprzëtowa metoda regulacji przepîywu danych pomiëdzy komputerem a modemem. Wîaôciwie wszystkie obecnie produkowane modemy majâ moûliwoôê pracy w tym trybie. Warto natomiast zajrzeê do instrukcji, jeûeli korzystamy ze starych modemów 2400. Ostatni juû z parametrów, DUPLEX, ustawiamy na FULL, czyli dane bëdâ przesyîane w obu kierunkach. Na koniec warto jeszcze przeîâczyê sië na okienko OPTIONS, w którym wîâczamy opcje PASS xON/xOFF THROUGH oraz CHECK CARRIER. Wszystkie pozostaîe opcje z tego okienka powinny byê zasadniczo wyîâczone. Port szeregowy mamy wiëc z gîowy. Drugie waûne okienko konfiguracyjne to opcja MODEM. Górny gadûet w pozycji MODEM COMMANDS. Pierwsze pole powinno zawieraê îaïcuch komend, wysyîanych do modemu po wîâczeniu terminala. W praktyce wystarczy zwykle skorzystaê z najprostszej komendy inicjujâcej standardowe ustawienia modemu. Wpisujemy wiëc "ATZ\r". Znaki "\r" oznaczajâ po prostu zatwierdzenie komendy -- odpowiednik przyciôniëcia klawisza [Return]. Przejdúmy teraz na ekran DIALING. Pierwsza linijka to z kolei îaïcuch znaków, wysyîany do modemu przed numerem telefonu, jaki ma byê wykrëcony (pobierany z ksiâûki telefonicznej programu). W zaleûnoôci od moûliwoôci centrali, do której jesteômy podîâczeni, powinniômy tu wpisaê: "ATDT", jeûeli dziaîa wybieranie tonowe, lub "ATDP", jeûeli jesteômy zmuszeni do korzystania z wybierania impulsowego. Druga linijka to z kolei znaki wysyîane do modemu po wybranym numerze. Wystarczy tutaj wpisanie odpowiednika klawisza [Return] -- "\r". Z pozostaîymi parametrami z tego ekranu proponujë po prostu poeksperymentowaê. Przeîâczmy sië jeszcze na ekran CONNECTION, gdzie wîâczymy opcjë DROP DTR ON HANG UP. Spowoduje to szybkie "odkîadanie sîuchawki" przez modem po skorzystaniu z kombinacji [LAmiga][H]. Warunkiem jest oczywiôcie odpowiednie ustawienie modemu, tak aby przerywaî poîâczenie po znikniëciu sygnaîu DATA TERMINAL READY na îâczu szeregowym. Teraz proponujë skorzystaê kolejno z opcji SCREEN oraz TERMINAL. Nie bëdë tutaj wszystkiego szczegóîowo omawiaî. Samodzielne eksperymenty z pewnoôciâ doprowadzâ wszystkich do w peîni satysfakcjonujâcych rezultatów. Z wîasnej praktyki chciaîbym jednak dodaê, ûe najlepiej pracuje sië w trybie hi-res, hi-res lace (z flicker-fixerem) lub DoublePAL no-lace, w trybie EGA (najwierniejsza emulacja powszechnie uûywanego 16-kolorowego ANSI), z krojem czcionki zgodnym ze standardami PC (np. dostëpne na Amidze fonty IBM czy Mazovia). Jeôli chodzi natomiast o ustawienia terminala, najlepiej jest chyba skorzystaê z wewnëtrznej emulacji ANSI/VT-220. Generalnie gwarantuje to dobrâ pracë z kaûdym systemem dostëpnym przez modem. Jedynym wyjâtkiem jest tutaj chyba tylko system Centrum Informatycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Dostosowanie jakiegokolwiek terminala do jego potrzeb jest jednak niewâtpliwie tematem na osobny, bardzo dîugi, artykuî. Nie umniejszajâc wagi innych opcji, znajdujâcych sië w menu SETTINGS, chciaîbym przejôê do pozycji TRANSFER, moim zdaniem z pewnoôciâ naleûâcej do tych najwaûniejszych. Mimo to radziîbym oczywiôcie zapoznaê sië z takimi pozycjami, jak PATHS (ustawienie ôcieûek, z jakich korzystaê bëdzie Term) czy CAPTURE (opcje dotyczâce tworzenia zapisów sesji, bufora etc.). Zajmijmy sië jednak przesyîaniem plików. Aby przesîaê jakikolwiek plik pomiëdzy systemem, z jakim sië poîâczyliômy, a naszym komputerem, nie wystarczy tylko przesyîanie znaków bezpoôrednio na ekran. Sîuûâ do tego specjalne protokoîy, które zajmujâ sië przesyîaniem plików binarnych. Mimo istnienia juû o wiele doskonalszych rozwiâzaï, nadal chyba najpopularniejszym pozostaje ZModem. Przeîâczmy sië wiëc, w okienku otwartym po wybraniu opcji TRANSFER, na ekran DEFAULT TRANSFER PROTOCOL. Tutaj wybierzemy oczywiôcie rodzaj protokoîu XPR LIBRARY, a nastëpnie, korzystajâc z gadûetu umieszczonego z prawej strony pierwszej linijki, bibliotekë XPRZModem.library, która powinna sië znajdowaê w katalogu Libs: naszej partycji systemowej. Zasadniczo wszystkie pozostaîe opcje z tego menu moûna pozostawiê w ustawieniach standardowych. Warto natomiast zajrzeê do okienka TRANSFER PROTOCOL OPTIONS. Aby ZModem w peîni dobrze dziaîaî, musi byê dobrze skonfigurowany. Najwaûniejsze opcje to TEXT MODEM, którâ powinniômy ustawiê na N. Zasadniczo nigdy nie stosuje sië innego trybu dziaîania ZModemu. OVERWRITE MODE ustawiamy z kolei na R. Oznacza to, ûe przesyîanie plików, które zostaîo przerwane, bëdzie kontynuowane po dokonaniu kolejnego poîâczenia. Dobrym ustawieniem FRAME SIZE powinno byê okoîo 16 384 bajtów, choê nie jest to wartoôê konieczna. ERROR LIMIT (czyli limit bîëdów, po jakim przesyîanie pliku bëdzie przerwane) powinno sië chyba ustawiê na jak najwyûszym poziomie. Ja wpisaîem tutaj 100 bîëdów. Z opcji typu wîâczone/wyîâczone trzeba uaktywniê AUTO-ACTIVATE RECEIVER, co spowoduje automatyczne uruchomienie downloadu (ôciâgania plików) oraz KEEP PARTIAL FILES, co spowoduje zatrzymanie na dysku nie dokoïczonych plików. Wyîâczone muszâ zostaê natomiast takie opcje, jak DELETE AGFTER SENDING, SEND FULL PATH oraz USE RECEIVED PATH. Zostaîa jeszcze do okreôlenia wielkoôê bufora. Zwykle wystarczy skorzystaê z okoîo 16-64 KB, w zaleûnoôci od szybkoôci modemu i twardego dysku. Ustawienie to pozostawiam jednak eksperymentom Czytelników. W ten oto, w gruncie rzeczy doôê prosty sposób, ustawiliômy wszystko, co najbardziej niezbëdne do rozpoczëcia pracy z programem komunikacyjnym. Term pozwala, oczywiôcie, na skorzystanie ze znacznie wiëkszej liczby opcji. Dokîadniejsze omówienie tego programu przedstawië jednak, jeûeli okaûe sië ono rzeczywiôcie potrzebne.