Tandem CD1200-Plus ------------------ CD DLA WSZYSTKICH Przed ponad rokiem prezentowaliômy na îamach Magazynu AMIGA przeîomowâ przystawkë, umoûliwiajâcâ Amidze swobodny dostëp do CD-ROM-ów bez koniecznoôci îâczenia dwóch maszyn w sieê. Duûâ wadâ Tandemu, bo to o nim mowa, byîa koniecznoôê wspóîpracy tylko z jednym okreôlonym typem mapëdów CD-ROM. Teraz pojawiî sië nastëpca urzâdzenia, który nie stawia przed uûytkownikiem takiego wymagania. Rafaî Wiosna CD-ROM zaczyna byê niezbëdny dla powaûnego uûytkownika Amigi. Nie ma drugiego takiego noônika, który by oferowaî tak wiele za tak niskâ cenë. Obecnie najtaïsze pîyty CD-ROM moûna kupiê juû za 5 zîotych, a nawet taniej. Za opalizujâcy krâûek z najpopularniejszâ wôród amigowców seriâ public domain -- Aminetem -- pîaci sië poniûej 10 groszy za MB. Z powszechnie uûywanych noôników danych jedynie kaseta DAT umoûliwia taïsze skîadowanie takiej iloôci, jednak sprzët do odtwarzania zarchiwizowanych na cyfrowych kasetach plików jest wielokrotnie droûszy niû najszybszy obecnie szeôcioprëdkoôciowy odtwarzacz CD-ROM-ów. Na CD-ROM-ach moûna znaleúê wszystko, od grafiki, programów, muzyki w przeróûnych postaciach (moduîy, sample) na grach koïczâc. Dziô Amiga bez odtwarzacza pîyt kompaktowych to poîowa komputera. Na poczâtku byîa Amiga CDTV, pierwszy popularny komputer z wbudowanym czytnikiem pîyt kompaktowych. Potem powstaî wszechôwiat, nasza planeta, na której z czasem uksztaîtowaîy sië kontynenty, wyginëîy dinozaury, aû w koïcu Wydawnictwo LUPUS zaczëîo wydawaê Magazyn AMIGA. Tak w duûym skrócie przedstawia sië historia CD-ROM-ów na Amidze. Potem przyszedî czas na CD32, a zeszîego lata na rynku polskim pojawiî sië interfejs Tandem CD1200, który poprzez nie wykorzystywane dotychczas zîâcze PCMCIA umoûliwiaî przyîâczenie CD-ROM-u Mitsumi. Mimo pewnych ograniczeï zdobyî popularnoôê. Niedîugo po tym na rynku zaistniaîa oferta francuskiej firmy Archos, nazwana Overdrive CD. Jest to zestaw napëd + sterownik, jednak kosztuje wiëcej niû Tandem z dokupionym napëdem. Od kilku miesiëcy firma AlfaData, producent Tandemu, oferuje jego rozszerzonâ wersjë -- Tandem CD1200-Plus. Umoûliwia on podîâczenie dowolnego napëdu CD-ROM zgodnego ze standardem Atapi (co to jest, moûesz sië dowiedzieê z ramki). Dziëki temu Tandem staî sië jeszcze bardziej atrakcyjny, gdyû wymuszony mariaû z Mitsumi sië skoïczyî -- mniej zasobni uûytkownicy bëdâ mogli nabyê inny, taïszy napëd. Od Eureki otrzymaliômy zestaw, skîadajâcy sië z samego interfejsu Tandem CD1200-Plus, napëdu CD-ROM w standardzie Atapi o podwójnej prëdkoôci odczytu oraz specjalnego zestawu-obudowy do wewnëtrznego napëdu CD-ROM. Zacznijmy od Tandemu. Aby go uûywaê, musisz mieê Amigë z systemem co najmniej w wersji 2.0. Zalecany jest twardy dysk, jeûeli masz system tylko dyskietkowy, korzystanie z Tandemu moûe byê bardzo niewygodne, gdyû zmusza uûytkownika, aby za kaûdym razem, gdy chce pogrzebaê na pîytkach CD, uruchamiaî system z jednej, specjalnie spreparowanej, dyskietki. Bardzo waûny jest teû fakt, ûe urzâdzenia opierajâce sië o zîâcze PCMCIA, a wiëc i Tandem, mogâ nie funkcjonowaê dobrze lub nie dziaîaê w ogóle w Amidze, do której wîoûono rozszerzenie pamiëci z 8 MB na pokîadzie. Przewaûnie nie dotyczy to kart turbo, które pamiëê umieszczajâ w innym obszarze adresowym niû rejestry odpowiadajâce za pracë PCMCIA. Jednak zdarzajâ sië wyjâtki, np. rodzina kart M-Tec 1230 28 lub 42 MHz. Warto na to zwróciê szczególnâ uwagë, gdyû inaczej moûna sië zawieôê. Tak jak poprzednik, Plus przeznaczony jest do Amigi 1200. Podîâcza sië go do komputera poprzez znajdujâce sië z boku gniazdo PCMCIA. Do Tandemu przyîâcza sië napëd za poôrednictwem typowego przewodu AT-Bus. Instalacja nie jest trudna, ale niestety producent nie poprawiî wady poprzednika i podobnie jak tam, tak i tutaj z trudem wkîada sië wspomniany kabel. Jego wpiëcie jest bardzo niewygodne i moûe prowadziê do wykrzywienia niczym nie osîoniëtych nóûek, w które wkîada sië zîâcze umieszczone na jednym z koïców kabla. Aby trafiê w dziurki, trzeba precyzji i opanowania, a tych cech brakuje wielu uûytkownikom. Nauczony bojami z CD1200 tym razem nie pokrzywiîem nóûek i nie musiaîem ich "prostowaê" odpowiedniâ pensetâ, ale jestem pewien, ûe zdarzy sië to kupujâcym. Przy podîâczaniu trzeba teû uwaûaê, aby nie podîâczyê przewodu tak, ûe dolny rzâd nóûek bëdzie wystawaî... Nagminnym bîëdem bëdzie teû podîâczanie odwrotne, czyli zamiana strony lewej z prawâ. Tu pomocna bëdzie specjalna, znaczona, ûyîka kabla, która od strony Tandemu powinna byê po prawej, a po stronie CD-ROM-u -- po stronie gniazda zasilania. Na szczëôcie zîe podîâczenie nie spowoduje uszkodzenia sprzëtu. Szkoda, ûe nie uûyto takiego zîâcza, jakie stosujâ producenci napëdów CD -- wtedy nie moûna by sië byîo pomyliê. Teraz pora na sam napëd. Jak juû napisaîem, moûe to byê dowolny CD-ROM Atapi. Rzadko sië zdarza, ûe moûna zdobyê model zewnëtrzny, w obudowie, dlatego teû bardzo chwalë firmë AlfaData za dostarczanie wraz z Tandemem zestawu do obudowania CD-ROM-u. Nie jest to zwykîa blacha z paroma ôrubkami. W jego skîad wchodzâ dodatkowo trzy przewody. Pierwszy pozwala na poîâczenie wyjôcia audio napëdu z gniazdem mini-jack, znajdujâcym sië w obudowie. Drugi îâczy to gniazdo z gniazdami chinch audio w komputerze, a dalej ze sprzëtem audio. Dziëki temu dúwiëki z komputera mogâ byê zmiksowane z muzykâ z kompaktu. Trzeci przewód dostarcza zasilanie. Tak naprawdë sâ to dwa róûne kable, ale uûywany jest tylko jeden z nich. Uûytkownik ma do wyboru albo pobieraê prâd z komputera poprzez gniazdo zewnëtrznej stacji dysków (jeûeli masz oryginalny zasilacz od A1200, nie jest to zalecane), albo z zewnëtrznego zasilacza (schemat napiëê pokazany jest na ilustracji). Sprawa prâdu jest doôê powaûna, gdyû system z twardym dyskiem i rozszerzeniem pamiëci moûe po prostu nie mieê wystarczajâco duûo prâdu, aby napëdziê jeszcze CD-ROM. Dzieje sië to z powodu bardzo sîabego zasilacza, dostarczanego z tysiâcdwusetkami. Sugerowaîbym wymianë go na silniejszy zasilacz, np. ten od A500 lub pecetowy. Jeûeli po uporaniu sië ze sprzëtem, poîâczeniu wszystkiego w caîoôê i wîâczeniu zasilania, nic nie wybuchnie, moûna sië zajâê instalowaniem niezbëdnego oprogramowania. Nie jest to trudne. Na dyskietce znajduje sië specjalny skrypt dla Installera, który zrobi to za uûytkownika szybko i sprawnie. Wystarczy tylko odpowiedzieê na kilka pytaï i w pewnym momencie wskazaê odpowiedni device, który bëdzie uûywany do komunikowania sië z CD-ROM-em (sîuûy do tego program FindCD, patrz ilustracja). Caîoôê sprowadza sië do dwóch rzeczy: stworzenia mountlisty, odpowiadajâcej za urzâdzenie CD0: (nazwa domyôlna) w katalogu "DEVS:DOSDrivers", dziëki czemu przy kaûdym uruchomieniu komputera system bëdzie "montowaî" CD0: (tylko w systemie 2.1 lub wyûszym -- gdy masz 2.0, instalator dopisze komendë "mount cd0:" do "s:user-startup"), skopiowania odpowiedniego software w odpowiednie miejsce (chodzi o device, system plików i program preferencji do niego -- patrz ilustracja oraz kilka programików pomocniczych). Oprogramowanie dostarczane z Tandemem to przede wszystkim bardzo efektywny system plików o nazwie "CacheCDFS 2". Umoûliwia on odczyt pîyt kompaktowych, nagranych w formatach ISO-9660 (level 1 i 2), HighSierra, Rock Ridge oraz macintoshowski HFS. Nie doôê tego, system ten zawiera takûe oprogramowanie tworzâce pamiëê podrëcznâ (cache) w pamiëci, która przyspiesza dostëp do plików na CD-ROM-ie. Jest to o wiele wiëcej niû oferuje "CDFileSystem" z systemu 3.1. Drugâ, dla niektórych nie mniej waûnâ, czëôciâ jest emulator CD32. Dziëki niemu moûna uûywaê wiëkszoôci gier przeznaczonych dla commodore'owskiej konsoli do gier. Polecam jednak przeczytanie dokîadnie instrukcji, gdyû wyjaônia ona, jak zmusiê do dziaîania niektóre gry, które sâ tak marnie napisane, ûe nie potrafiâ korzystaê np. z pamiëci Fast RAM czy szybszego niû dwuprëdkoôciowy napëdu CD. Reszta softu to kilka prostych programików (EjectCD -- wysuwa szufladë napëdu), wôród nich odgrywaczka do pîyt CD zawierajâcych muzykë. Dokumentacje do wszystkich programów, umieszczonych na dyskietce instalacyjnej, znajdujâ sië w katalogu "Docs" w formie elektronicznej. Ale oprócz tego do zestawu doîâczana jest bardzo dobra broszura, opisujâca zarówno CacheCDFS 2, jak i emulator CD32. Jest jeden problem -- wszystko jest po angielsku, ale to i tak dobrze, ûe nie po niemiecku... Tandem CD1200-Plus jest bardzo ciekawâ propozycjâ dla wszystkich tych, którzy jeszcze nie majâ CD-ROM-u, a chcâ îatwo i w miarë tanio wejôê w ôwiat CD. Sam Tandem pracuje bez zarzutu, a oprogramowanie dla niego stoi na najwyûszym poziomie. Nazwa: Tandem CD1200-Plus Komputer: Amiga 1200 Dystrybutor: Eureka, ul. Wojska Polskiego 13, 62-300 Wrzeônia, tel./fax (066) 362714 Cena: Tandem (wraz z obudowâ) -- 360 zî napëd Mitsumi 2x -- 450 zî Wykonanie: 6/10 Obsîuga: 8/10 Montaû: 5/10 Instrukcja: 8/10 Cena/jakoôê: 8/10 Ogólnie: 8/10