PRO CALC Na przestrzeni kilkunastu lat komputer staî sië urzâdzeniem, które na staîe zadomowiîo sië w niemalûe kaûdym, choêby i najmniejszym, biurze. Podstawowym jego zadaniem jest tam gromadzenie oraz przetwarzanie okreôlonych danych. Bardzo waûnym rodzajem programów, uûywanym w kaûdym biurze, sâ arkusze kalkulacyjne. Jarosîaw Horodecki Pro Calc jest z pewnoôciâ jednym z niewielu dobrych arkuszy kalkulacyjnych, napisanych dla Amigi. Jest to jednoczeônie program z pewnymi tradycjami. Jego wersja 2.1 z pewnoôciâ pozbawiona jest wielu wad wczeôniejszych wersji, a jednoczeônie wzbogacona o wiele nowych i bardzo ciekawych opcji. Proponujë przejôê jednak do konkretów. Pro Calc rozpowszechniany jest aû na trzech dyskietkach, z których tylko jedna jest zajëta przez sam gîówny program o dîugoôci okoîo 500 KB, natomiast pozostaîe dwie to kilkanaôcie przykîadowych arkuszy oraz zestaw róûnych krojów czcionek. Po zainstalowaniu caîoôci na twardym dysku, co ze wzglëdu na zastosowany skrypt instalacyjny nie jest wcale szybkie i eleganckie, moûna natychmiast uruchomiê Pro Calca. Nie korzysta on z ûadnych dodatkowych przypisaï urzâdzeï logicznych do katalogów. Nie lubië sobie zaômiecaê sekwencji startowej, dla mnie jest to wiëc zaleta. Po uruchomieniu okazuje sië, ûe Pro Calc niczym nie odbiega od przyjëtego ogólnie standardu arkuszy kalkulacyjnych. Jak zwykle, gîówna czëôê ekranu to wielka tabelka, do której wpisujemy dane, zaraz nad niâ znajdziemy listwë z ikonkami, symbolizujâcymi najczëôciej uûywane funkcje. Nad tym wszystkim natomiast pole przeznaczone do wpisywania danych w zaznaczone miejsca arkusza. Pozostaîe dostëpne opcje umieszczone sâ oczywiôcie w rozwijanym menu. Pierwszym sprawdzianem dla Pro Calca byîo oczywiôcie nieômiertelne otwarcie maksymalnej liczby okienek. Udaîo sië otworzyê dwadzieôcia piëê okienek, po czym skoïczyîa sië pamiëê Chip (2 MB). Próba zmniejszenia okienka spowodowaîa, niestety, zawieszenie sië komputera. Nie polecam wiëc prowadzenia tego rodzaju eksperymentów, zwîaszcza gdy mamy wpisane, a nie nagrane, dane w pamiëci. Proponujë jednak przejôê raczej do opisu moûliwoôci programu, wszak celem tego artykuîu jest nie przetestowanie go, ale raczej zapoznanie Czytelnika z jego moûliwoôciami. Co wiëc Pro Calc potrafi wczytaê? Najbardziej ucieszâ sië zapewne miîoônicy pecetowego Lotusa 1-2-3. Pro Calc doskonale radzi sobie z tym wîaônie formatem. Jednoczeônie wczytaê moûna takûe arkusze stworzone za pomocâ programu MaxiPlan, a takûe, co chyba doôê oczywiste, samego Pro Calca. Nagraê gotowy arkusz moûna natomiast juû tylko w jednym z dwóch formatów: Pro Calc lub Lotus 1-2-3. Gotowy arkusz moûna oczywiôcie wydrukowaê. Z niewiadomych wzglëdów dostëpne sâ tylko dwie opcje druku: na drukarce typu dot-matrix oraz postrscript. Moûe to byê nieco mylâce, poniewaû pierwsza z tych opcji, korzystajâc z preferencji systemowych, spokojnie moûe drukowaê równieû na kaûdym innym rodzaju drukarki, jak choêby atramentowa czy laserowa. Warto jeszcze wspomnieê, ûe przed rozpoczëciem drukowania naleûy zaznaczyê okreôlony fragment naszego arkusza. Oczywiôcie wczytywanie, nagrywanie i drukowanie danych to nie wszystko. Same przykîady przecieû nie wystarczâ. Tworzenie wîadnych-----------?---------- arkuszy kalkulacyjnych jest oczywiôcie bardzo proste, choêby dlatego, ûe niemalûe takie samo jak w innych tego typu programach. Wszystkie wyraûenia numeryczne wpisywane sâ do wydzielonego nad samym arkuszem pola, a nastëpnie pojwiajâ sië juû w odpowiednim miejscu samego arkusza. Podobnie dzieje sië z tekstami, które moûemy umieszczaê w dowolnym miejscu arkusza. Naleûy oczywiôcie pamiëtaê o tym, aby wszelkie wpisywane wyraûenia arytmetyczne rozpoczynaê znakiem równoôci, w przeciwnym razie na przykîad îaïcuch znaków "2+2" zostanie potraktowany jako zwykîy tekst, a nie dziaîanie, które program ma automatycznie wykonaê. Jak w kaûdym innym arkuszu kalkulacyjnym, tak i w Pro Calcu moûna oczywiôcie korzystaê z nazw poszczególnych pól, tworzâc kolejne pola. Moûliwe jest wiëc na przykîad obliczenie dochodu poprzez odjëcie zawartoôci dwóch róûnych pól, oznaczajâcych na przykîad caîkowity przychód brutto oraz poniesione koszty tegoû przychodu. Wystarczy skorzystaê z sekwencji w rodzaju "=C3-C2", o ile oczywiôcie w polu C3 znajduje sië nasz przychód, a w C2 koszty jego uzyskania. Wrëcz banalne. Dostëpne sâ oczywiôcie takûe podstawowe funkcje matematyczne, jak choêby sumowanie. Aby dodaê do siebie zawartoôci wszystkich pól, umieszczonych w danej kolumnie czy rzëdzie, wystarczy skorzystaê z gotowej komendy SUM, która wymaga jedynie podania pola poczâtkowego oraz koïcowego. Unikniemy dziëki temu ûmudnego wklepywania wspóîrzëdnych wszystkich pól z zaznaczonego bloku. Tego rodzaju funkcji jest oczywiôcie nieco wiëcej, nie ma jednak sensu ich szczegóîowe omawianie. W wiëkszoôci wypadków sâ one zresztâ w stu procentach zgodne z ogólnie przyjëtymi dla arkuszy kalkulacyjnych standardami. Aby móc sprawnie konstruowaê swój arkusz, przydaîby sië jeszcze okreôlony zestaw róûnego rodzaju prostych funkcji edycyjnych. Pro Calc jest oczywiôcie wyposaûony w kilka prostych opcji, nieco usprawniajâcych dokonywanie ewentualnych zmian w przygotowywanym arkuszu. Mamy wiëc oczywiôcie opcje zaznaczania bloków, które nastëpnie moûna wycinaê, przenosiê, wstawiaê w dowolne miejsce, takûe czyôciê, czy teû wypeîniaê okreôlonymi wartoôciami. Zawartoôê bloku moûna takûe przerzuciê do schowka (clipboard), dziëki czemu Pro Calc moûe îatwo wspóîpracowaê z innymi programami, które zaakceptujâ dane zapisane w jego formacie. Rozwiâzanie takie niekiedy znacznie uîatwia edycjë danych, a takûe ich przenoszenie, na przykîad do programu DTP. Pro Calc ma oczywiôcie równieû podstawowe opcje, wpîywajâce na sam wyglâd przygotowywanego arkusza. Moûna wiëc dowolnie regulowaê szerokoôê poszczególnych pól, moûna teû w ramach kaûdego z pól okreôliê krój czcionki, jej kolor, wielkoôê, atrybuty (podkreôlenie, pogrubienie, druk pochyîy). Dla liczb moûna takûe okreôliê liczbë dozwolonych miejsc po przecinku (lub kropce), a takûe jeden z moûliwych formatów zapisu liczby (numeryczny, naukowy, procenty, dolary, czas, data, wartoôê logiczna). Nie jest to wprawdzie duûo, ale do prostych zastosowaï w zupeînoôci wystarczy. Jak kaûdy w miarë dobry arkusz kalkulacyjny, tak i Pro Calc ma pewne moûliwoôci tworzenia prostych wykresów i diagramów. Moûna wybraê kilka ich typów, zarówno dwuwymiarowych, jak i trójwymiarowych. Mamy oczywiôcie wszystkie podstawowe rodzaje wykresów, jak choêby sîupkowy, koîowy, liniowy, czy teû trójwymiarowy, oparty na wyôwietlaniu odpowiednich powierzchni. Oczywiôcie tworzony wykres moûna uzupeîniê o legendë wraz ze spisem nazw prezentowanych kategorii, moûna takûe wyprowadziê na wykres poszczególne wartoôci oraz dobieraê odpowiedniâ paletë, w zaleûnoôci od liczby dostëpnych kolorów. Opcje te, moûe nie nadzwyczajne, gwarantujâ jednak otrzymanie zupeînie nieúle wyglâdajâcego wykresu, z powodzeniem nadajâcego sië do prezentowania podczas, na przykîad, konferencji omawiajâcej wyniki finansowe firmy. Oczywiôcie, jak kaûdy porzâdny program amigowski, Pro Calc ma wbudowany port ARexxa, dziëki któremu moûe on wspóîpracowaê z innymi programami. Istnieje takûe moûliwoôê tworzenia wîasnych makroinstrukcji, co takûe w pewnym stopniu poprawia komfort pracy z programem. Dziëki tej ostatniej opcji wykonanie niektórych pozornie czasochîonnych czynnoôci moûe sië sprowadzaê do stworzenia odpowiedniej makroinstrukcji, która sama w ciâgu kilkunastu sekund rozwiâûe zaistniaîy problem. Pro Calc jest niewâtpliwie programem doôê dobrym, o zupeînie przyzwoitych moûliwoôciach. Nie jest to jednak narzëdzie profesjonalne, daremnie tu równieû szukaê wszelkich obecnie tak modnych rewelacji, jak efektowne wykresy czy rozbudowane funkcje. Mimo to Pro Calc doskonale nadaje sië do prostych biurowych i domowych zastosowaï, zwîaszcza wtedy, gdy nie liczâ sië duûe moûliwoôci, ale szybkie i niezawodne dziaîanie podstawowych opcji. Na tym polu Pro Calc z pewnoôciâ pozostanie niekwestionowanym liderem.