----/* shoty sa w arek */-------------- TURBO CALC Z pracâ w biurze kojarzy sië studiowanie dîugich sîupków liczb, ich dokîadna analiza, ciâgîe zmienianie poszczególnych wartoôci. Wszystko po to, aby zapîaciê jak najmniej podatków. Doskonaîym narzëdziem znacznie uîatwiajâcym takâ pracë jest arkusz kalkulacyjny. Jarosîaw Horodecki Turbo Calc jest niewâtpliwie jednym z najlepszych arkuszy kalkulacyjnych dostëpnych na Amidze. Dowodem niezîej jakoôci programu jest równieû to, ûe sama redakcja Magazynu AMIGA korzysta z niego, prowadzâc swoje redakcyjne obliczenia. Przejdúmy jednak do opisu samego programu. Rozpowszechnia go, znana niektórym z wyrobu kompaktów, niemiecka firma Stefan Ossowski's. Zajmuje tylko jednâ dyskietkë, na którâ nagrany jest sam gîówny program, skrypt do instalacji na twardym dysku oraz gotowe przykîadowe arkusze kalkulacyjne. Na dyskietce znajdziemy równieû przewodnik po Turbo Calcu napisany, niestety, w jëzyku niemieckim oraz kilka programików w ARexxie. Najwaûniejszy jest oczywiôcie gîówny program, który po zainstalowaniu go na twardym dysku natychmiast uruchamiamy. Jeszcze jedna uwaga. Mimo ûe caîy system pomocy napisany jest w jëzyku niemieckim, to opcje w programie, na szczëôcie, sâ juû po angielsku. Wyglâd interfejsu uûytkownika Turbo Calca nie odbiega od standardów uznanych w ôwiecie tego typu programów, a ustanowionych w gîównej mierze przez program Lotus 1-2-3, który znany jest chyba kaûdemu szanujâcemu sië specjaliôcie od oprogramowania, nawet amigowcowi. Gîównâ czëôê ekranu zajmuje wiëc duûa tabela, do której wpisywaê moûna zarówno napisy (znaki alfanumeryczne), jak i konkretne wartoôci. Moûna sië przy tym oczywiôcie posîugiwaê szeregiem znaków specjalnych, o tym jednak za chwilë. Nad tabelkâ znajduje sië jeszcze linijka wypeîniona maîymi ikonkami symbolizujâcymi najczëôciej uûywane funkcje (tzw. toolbar) oraz miejsce na wpisywanie wyraûeï przeznaczonych do wpisania w aktualnie zaznaczone pole. To wîaôciwie wszystko, bo reszta funkcji programu dostëpna jest za poôrednictwem rozwijanych menu, umieszczonych jak zwykle na górnej belce ekranu. Pierwsze ze wspomnianych menu to juû staîa pozycja we wszystkich amigowych programach. Mam tu na myôli menu nazwane PROJECT, a grupujâce wszystkie opcje dotyczâce zarzâdzania plikami oraz druku. Jak sâdzë, nie wymagajâ one szczegóîowego omówienia. Warto moûe jedynie wspomnieê, ûe Turbo Calc pozwala na otwarcie wîaôciwie dowolnej liczby niezaleûnych arkuszy kalkulacyjnych. Istnieje tutaj jedynie limit iloôci wolnej pamiëci. Bardzo przydatna jest równieû moûliwoôê importowania danych, stworzonych za pomocâ innych arkuszy kalkulacyjnych. Wersja 3.0 pozawala na wczytanie danych z Pro Calca, Excella oraz zapisanych w zwykîym pliku tekstowym, odzielonych znakami tabulacji, ôrednikami, przecinkami lub spacjami. Podobnie moûna dane eksportowaê na jeden ze wspomnianych formatów, oczywiôcie z wyjâtkiem Pro Calca. W tym ostatnim wypadku górë wziëîy chyba bezwzglëdne prawa konkurencji na wolnym rynku. Gotowy arkusz moûna oczywiôcie takûe wydrukowaê. Za pomocâ specjalnego menu druku moûna ustawiê szereg parametrów, jak wielkoôê kartek, na jakich drukujemny, sposób druku, jakoôê, zagëszczenie. Dziëki wszystkim tym opcjom wydruk moûna dostosowaê w peîni do swoich oczekiwaï i potrzeb. Bardzo przydatnym i jednoczeônie nowatorskim w tego typu programach, przynajmniej na Amidze, dodatkiem jest opcja umoûliwiajâca szybki i wygodny przeglâd stron, jakie bëdâ wydrukowane. Moûna w ten prosty sposób uniknâê niepotrzebnego zuûycia taômy, tuszu czy tonera. Zanim jednak zaczniemy nasze arkusze wczytywaê, nagrywaê oraz drukowaê, trzeba umieê je stworzyê, a nastepnie poprawiaê. Pro Calc i na tym polu wyprzedza wiëkszoôê amigowskich arkuszy, oferuje bowiem doôê duûâ liczbë rozmaitych funkcji w znacznym stopniu uîatwiajâcych tworzenie i edycjë wîasnych zestawieï danych, czy teû skomplikowanych wyliczeï. Wpisywanie danych na poziomie podstawowym jest dziecinnie proste. Wystarczy wskazaê pole, do którego bëdziemy wpisywaê dane, i zaczâê je wprowadzaê. Najprostszy rodzaj danych to oczywiôcie liczby, które moûna wyraziê za pomocâ uîamków dziesiëtnych. Zamiast liczb wpisywane mogâ byê takûe pewne dîuûsze wyraûenia, zawierajâce w sobie podstawowe dziaîania matematyczne, trzeba jednak wtedy rozpoczâê danâ linijkë od znaku równoôci. Tak samo îatwo moûna jednak wpisywaê równieû ciâgi znaków alfanumerycznych, czyli po prostu dowolne teksty. Nie trzeba przy tym przejmowaê sië ich dîugoôciâ. Jeûeli wykraczajâ poza dîugoôê jednego pola, to po prostu Turbo Calc wyôwietli je, nachodzâc na kolejne pola. Warunkiem jest tutaj tylko to, ûe kolejne pola muszâ pozostaê nie wykorzystane. Wpisywanie prostych liczb nie jest jednak gîównym zadaniem arkusza kalkulacyjnego, który przede wszystkim musi umieê liczyê, i to caîkiem sprawnie. Dobry arkusz musi takûe umoûliwiaê wykonywanie wielu skomplikowanych operacji arytmetycznych oraz statystycznych na wprowadzonych danych, musi istnieê oczywiôcie moûliwoôê wpisywania uzyskanych wyników do wyznaczonych pól w przygotowywanym arkuszu. Wszystkie te moûliwoôci ma oczywiôcie Turbo Calc. Funkcje te przy tym szalenie îatwo uzyskaê. Pewnâ wadâ mogâ byê tutaj ich niemieckie nazwy, co jest dziwne zwîaszcza dlatego, ûe przecieû opcje zawarte w menu sâ zapisane po angielsku. W sumie wszystkich dostëpnych funkcji jest ponad sto. Jest to liczba zupeînie wystarczajâca, zwîaszcza ûe w tej doôê pokaúnej kolekcji znajdziemy wiele funkcji arytmetycznych (logarytmy, wartoôê absolutna, kwadrat), trygonometrycznych (cosinus, sinus, tanges, funkcje hyperboliczne i cyklometryczne), logicznych (i, lub, albo), alfanumerycznych (dîugoôê tekstu, kod znaku, porównania) oraz zwiâzanych z datâ i czasem (dzisiejsza data, rok, miesiâc, dzieï tygodnia), wyznaczonâ bazâ danych (wartoôci maksymalne i minimalne), caîym arkuszem (pozycje poczâtku wyznaczonego bloku, wielkoôê bloku), wyznaczonym zakresem (suma), czy teû obliczeniami finansowymi. Istnieje teû szereg dodatkowych, nie sklasyfikowanych funkcji. Oczywiôcie podane w nawiasach przykîady to nie wszystkie funkcje z poszczególnych dziedzin, w wiëkszoôci wypadków jest ich przynajmniej kilkanaôcie. Ich szczegóîowe omawianie nie ma oczywiôcie sensu, poniewaû sâ one dokîadnie omówione w instrukcji obsîugi programu. Do poszczególnych pól wpisywaê moûna takûe specjalne makroinstrukcje, których Turbo Calc daje do dyspozycji niemalûe dwieôcie. Z pewnoôciâ jest wiëc w czym wybieraê. Nie ma oczywiôcie sensu wymieniaê tutaj kaûdej z komend, warto jednak wspomnieê o moûliwoôci wykonywania operacji na blokach, zmiay koloru pól, czy teû zmiany globalnych ustawieï caîego arkusza za pomocâ wstawionych weï makroinstrukcji. Nie muszë chyba nikogo przekonywaê, jak wielkie moûliwoôci otwierajâ sië przed pomysîowym uûytkownikiem programu dziëki temu doskonaîemu mechanizmowi. Kolejny problem, zgodnie z tym, o czym juû wczeôniej pisaîem, to wygodna edycja przygotowywanego arkusza. Dostëpne sâ wszelkie moûliwe operacje edycyjne, jak wycinanie i wklejanie bloków, ich kopiowanie, wstawianie nowych kolumn i linijek oraz wypeînianie konkretnymi wartoôciami, a takûe dowolne zmienianie ich szerokoôci i wysokoôci. W peîni wykorzystany jest takûe amigowy schowek (clipboard), dziëki czemu w doôê prosty sposób moûna przenosiê dane do innych programów, o ile sâ oczywiôcie zachowne pewne zasady zgodnoôci formatu danych zapisywanych do schowka. Oczywiôcie przygotowany juû arkusz moûna takûe znacznie uatrakcyjniê pod wzglëdem wizualnym. Moûna wiëc w dowolny sposób zmieniaê krój czcionki w poszczególnych polach arkusza oraz ich kolor, a takûe sposób formatowania zapisanych w nich danych (centrowanie oraz justowanie do prawego i lewego marginesu). Ustaliê moûna takûe format, w jakim przedstawiane bëdâ dane numeryczne w poszczególnych polach arkusza. Dodatkowym uatrakcyjnieniem wyglâdu przygotowywanego arkusza jest moûliwoôê wprowadzenia do niego obiektów graficznych, które mogâ byê umieszczone w dowolnym jego miejscu, oczywiôcie dowolnie przeskalowane. Warto tu zaznaczyê, ûe takim obiektem moûe byê równieû stworzony przez Turbo Calc wykres. W prosty sposób moûe on zostaê przekonwertowany na obiekt umieszczony bezpoôrednio w samym arkuszu. Turbo Calc potrafi sporzâdzaê kilkanaôcie róûnych rodzajów wykresów. Zarówno dwu- jak i trójwymiarowych. Miëdzy innymi mamy wykresy sîupkowe róûnych rodzajów, koîowe, punktowe, liniowe. Kaûdy z tych rodzajów (których jest zresztâ nieco wiëcej) moûe byê dodatkowo skonfigurowany na przynajmniej kilkadziesiât róûnych sposobów poprzez zmianë wielkoôci, dodawanie legendy oraz róûnych podpisów, zmianë skali, wîâczanie oraz wyîâczanie róûnych dodatkowych efektów. Umiejëtne wykorzystanie tych moûliwoôci po prostu musi doprowadziê do uzyskania naprawdë efektownego zobrazowania przygotowanych danych. Gotowy wykres moûe byê oczywiôcie osobno wydrukowany lub teû jako obiekt wîâczony bezpoôrednio do samego arkusza. To oczywiôcie nie wszystko, co potrafi Turbo Calc, ograniczona objëtoôê tego, z koniecznoôci doôê ogólnego i pobieûnego, opisu nie pozwala mi na przedstawienie wszystkich moûliwoôci tego doskonaîego programu. Warto moûe jeszcze wspomnieê o duûych moûliwoôciach konfiguracyjnych programu, w którym moûna zmieniaê wszystko, poczâwszy od ekranu, na którym pracuje, a skoïczywszy na sposobie wyôwietlania tabelek oraz ukîadzie okien i listy z podrëcznymi narzëdziami. Bardzo przydatny jest takûe mechanizm umoûliwiajâcy definiowanie wîasnych makroinstrukcji, a takûe rozbudowany port ARexxa. Turbo Calc jest programem godnym polecenia kaûdemu uûytkownikowi Amigi, który oczywiôcie zmuszony jest do prowadzenia róûnego typu obliczeï zwiâzanych z finansami czy statystykâ. Jest niewâtpliwie programem, który pomoûe rozwiâzaê wiele trudnych problemów.