SPEECHTOY Adam Nowak Wszyscy wiedzâ, ûe Amiga ma wbudowany generator mowy. Do pewnego czasu razem z systemem operacyjnym doîâczany byî prosty program o nazwie SAY, pozwalajâcy obsîugiwaê ten generator. Potem zniknâî. Uûytkownicy systemów od 2.1 w górë, a takûe niektórzy uûytkownicy systemu 2.0 mogâ wprawdzie przegraê go z dyskietek ze starszymi wersjami systemu, i zadziaîa, jest jednak znacznie lepsze rozwiâzanie. Na Aminecie dostëpny jest bowiem program autorstwa Chrisa o nazwie SpeechToy, który w peîni wykorzystuje zalety narrator.device. UWAGA: Nie naleûy sië kierowaê samâ nazwâ. Programów o tej nazwie jest bowiem kilkadziesiât. Ten opisywany znalazîem na dysku Aminet 2. Sâdzë, ûe jest on wart przedstawienia. Program jest prosty w obsîudze, jednak bez dobrej znajomoôci "narrator.device" moûna mieê kîopoty ze zrozumieniem niektórych opcji. Omówmy je zatem. W polu opisanym TEXT wpisujemy tekst, jaki ma zostaê wymówiony. Teoretycznie dîugoôê wpisywanego tekstu wynosi 255 znaków. Niemniej ze wzglëdu na to, ûe bëdzie on przeksztaîcany na fonemy, które liczâ od dwóch do oômiu znaków, a w oknie fonemów jest miejsce na 512, oznacza to, ûe w praktyce moûna wpisaê do okoîo 70 znaków tekstu. Naleûy teû pamiëtaê o tym, ûe jeôli chcemy, aby tekst ten zostaî wypowiedziany po polsku, czeka nas niezîa zabawa z fonemami. Fonemy bowiem przystosowane sâ do angielskiej, a raczej amerykaïskiej, wymowy. Wpisanie tekstów polskich spowoduje przeômieszny rezultat, polskie zaô "ogoniaste" litery zostanâ przy generowaniu fonemów i wypowiadaniu tekstu zupeînie zlekcewaûone (to znaczy "ë" bëdzie potraktowane jako "e"). Moûna tu kombinowaê, wpisujâc róûne gîupoty (byle tylko wpasowaê sië "na sîuch" w angielskie fonemy). Na przykîad: "Nie mogë mówiê po polsku" zostanie wymówione jako COÔ W RODZAJU "nej mîou e mîaj poî palskuî" (fonemami: NAY4 MAA4G EH3M WAY4 POW4 PAA4LSKUYW) natomiast (w miarë) zbliûony do polskiej wymowy efekt otrzymamy wpisujâc: "Neeae maughgae moovetsh poh pohlskoo" (fonemami NIY4AE MAO3GAE MUW4VIYTSCH PAA4 PAALSKUW4) (akcent bëdzie, niestety, tragiczny, ale drogâ wielu prób moûna dojôê do nie najgorszych rezultatów, jak na przykîad p. profesor Bruszewski.) Na szczëôcie SpeechToy daje nam zdecydowanie wiëcej moûliwoôci niû choêby SAY w zakresie zmiany brzmienia i intonacji mowy. Po pierwsze w oknie PHON nie tylko zostanâ wypisane fonemy, ale bëdziemy je mogli edytowaê. Wystarczy kliknâê na to pole i ustawiê kursor w odpowiednim miejscu. Skoro jednak chcemy sië z nimi bawiê, trzeba coô o nich wiedzieê. Fonemy sâ angielskâ transkrypcjâ tego, co mówi Amiga, na przykîad WAH zostanie wypowiedziane jako "îa" itp. Nie bëdë tu cytowaî kursu fonetyki angielskiej, moûna jâ bowiem znaleúê w dowolnym sîowniku tego jëzyka. Nas interesujâ natomiast cyferki, wystëpujâce pomiëdzy literami w fonemach. Zauwaûmy, ûe prawie podobne fonemy WAH4N lub WAH3N zostanâ wypowiedziane inaczej niû WAH2N lub WAH1N. Cyfra ta bowiem oznacza literë fonemu, na którâ ma paôê akcent. Naleûy tu jednak uwaûaê, w niektórych bowiem wypadkach nadanie akcentu literze, której w jëzyku angielskim nie wolno akcentowaê, spowoduje, ûe Amiga zgîupieje i nie wypowie nic. Znaczek "/" przed zbitkâ zîoûonâ z litery "H" i samogîoski oznacza "h" dúwiëczne (najlepiej róûnicë të wyczujâ mieszkaïcy kresów), brak slasza przed takim zestawem liter -- "h" bezdúwiëczne. Takûe i tu niewîaôciwe umieszczenie slasza w fonemie moûe spowodowaê niemotë Amigi. Pozostaîe parametry dúwiëku, jakie moûemy regulowaê w SpeechToy, to: Trzy gadûety przewijane ("blattery") u góry to: SPEAKER -- dúwiëk zostanie dostarczony na oba gîoôniki monitora (BOTH), prawy (RIGHT) lub lewy (LEFT). SEX -- to pîeê komputerowego lektora. Moûna wybraê MALE (mëski) lub FEMALE (ûeïski). Trzeba mieê duûo samozaparcia i wyobraúni, aby ten drugi uznaê za gîos kobiecy (zwîaszcza przy parametrach, z jakimi program sië zgîasza). MODE -- tryb wypowiadania komunikatów: NATURAL (normalny), ROBOTIC (elektroniczny), MANUAL (o parametrach ustawionych "rëcznie" poniûej). Dalsze parametry moûemy regulowaê gadûetami przesuwnymi. Sâ to: RATE (tu szybkoôê, z zakresu 40-400), VOL (wzmocnienie z zakresu od 0 do 64), PITCH (intonacja z zakresu 65 do 320), PERTURB (zakîócenie, co tu oznacza wprowadzenie intonacji "trzësâcej sië", z zakresu od 0-255), ENTHUS (entuzjazm w gîosie, czyli ustawienie intonacji w zaleûnoôci od akcentu, zakres 0-255), F1ADJ, F2ADJ, F3ADJ (pozwala na krokowâ zmianë czëstotliwoôci gîosu w celu uzyskania zaskakujâcych nieraz efektów, zakres od -100 DO 100), A1ADJ, A2ADJ, A3ADJ (czyli dopasowywanie wzmocnienia gîosu do poszczególnych fonemów, zakres OD -31 DO 32), ARTIC (artykulacja 0 -- 400), AVBIAS (odchylenie amplitudy gîosu, zakres od -31 do 32) AFBIAS (odchylenie szorstkoôci, zakres od -31 DO 32) CENT% (akcent od 0-100). Na samym dole znajduje sië gadûet przewijany CENTPHON (okreôlajâcy akcentowany fonem. Moûna tu okreôliê jeden z fonemów: IY, IH, EH, AE, AA, AH, AO, OW, UH, ER, UW). Po ustawieniu wszystkich parametrów moûemy, klikajâc na SPEAK, kazaê Amidze mówiê. Ocenë za uniwersalnoôê obniûa nieco to, ûe program wymaga narrator.device V37 (a zatem bëdzie dziaîaê tylko na Amigach wyposaûonych w system 2.04 lub nowszy).