Deluxe Paint w praktyce (cz. 24.) --------------------------------- CLIP ART CZYLI SZTUKA DO OZDOBY Clip to po angielsku spinacz, magazynek (np. pistoletu) albo ozdoba ucha. Z tych trzech róūnych okreōleļ tylko ostatnie pasuje trochė do tematu artykuīu. "Klipy" to nazwa, która siė przyjėīa na okreōlenie rysunków, sīuūācych do ozdabiania dokumentów, wykonywanych na komputerze, które majā niewielkā objėtoōź i dajā siė īatwo i dobrze drukowaź. Stanisīaw Wėsīawski Klipy moūna podzieliź na kilka kategorii "technicznych". Mamy klipy bitmapowe i wektorowe oraz czarno-biaīe i barwne. Klipy wektorowe zachowujā swojā jakoōź niezaleūnie od stopnia powiėkszenia rysunku, ale dajā siė umieszczaź tylko w dokumentach wykonywanych programami do DTP, takich jak PageStream czy Professional Page. Klipy bitmapowe czarno-biaīe moūna drukowaź za pomocā lepszych edytorów tekstu -- procesorów tekstu. Do tej kategorii naleūy np. Protext czy ProWrite, a z polskich Leto, gdaļskiej firmy Arrakis, i AmiTekst Pro, krakowskiego Twin Spark Softu. Ilustracja pierwsza pokazuje zestaw maīych klipów bitmapowych "pochodzenia niemieckiego". Inny zestaw klipów widaź na ilustracji drugiej. Róūnica miėdzy nimi wynika z kolejnego podziaīu. Te pierwsze naleūā do klipów najprostszych, wykonywanych w duūej iloōci do zaspokojenia najróūniejszych potrzeb klientów. Posegregowane sā w katalogach typu: biuro, koōcióī, ōwiėto narodowe, sport, zdrowie itd. Drugi rodzaj prezentowanych klipów to klipy o wyūszej jakoōci i nadajāce siė najlepiej do testowania drukarek, procesorów tekstu czy DTP. Obie nowe kategorie majā jeszcze jednā wspólnā cechė -- rysowane sā tylko dwoma kolorami i biel jest KOLOREM PIERWSZYM W PALECIE, a czerļ zajmuje drugie miejsce. Jeszcze jedna róūnica dzieli te dwie ilustracje. Na pierwszej widaź klipy, które drukuje siė na drukarkach igīowych, w rozdzielczoōci np. 180 x 360 dpi, a na drugiej -- na drukarkach laserowych 300 x 300 dpi. Klipy na pierwszej ilustracji zostaīy przeze mnie wyciāgniėte w pionie, w celu pokazania ich normalnego ksztaītu. O co tu chodzi? Otóū normalny obrazek IFF ma "z natury" rozdzielczoōź 75 dpi (dots per inch -- punktów na cal). Nawiasem mówiāc, jest to informacja nikomu nie potrzebna. Drukarki z kolei majā okreōlone wartoōci gėstoōci druku, np. 180 x 180 dpi, 150 x 150 dpi itd. Jeūeli drukujemy z tā pierwszā gėstoōciā druku, to 180 punktów ekranu (obrazka) da nam wielkoōź jednego cala, czyli 25,4 milimetra. Tym sposobem moūemy przewidzieź, jakā wielkoōź obrazka spodziewamy siė zobaczyź na papierze. Gėstoōź drukowania 180 x 360 dpi wyciāgnie nam obraz w pionie albo, jak kto woli, "skurczy" w poziomie. Wartoōź 360 spowoduje, ūe szerokoōź nie bėdzie wynosiīa cal, ale póī cala, czyli 12,7 milimetra. Przyzwoite preferencje drukarki w programie powinny informowaź o tych wartoōciach, niestety, Workbench jest pod tym wzglėdem śle wykonany. Moja drukarka Seikosha SL92 (24 igīy) naleūy do drukarek obsīugiwanych przez sterownik EpsonQ. Z trudem moūna w podrėczniku wytropiź, ūe w preferencjach naleūy ustawiź DENSITY na 3. Wartoōź 4 dla EpsonQ da juū nieproporcjonalnā gėstoōź 180 x 360 dpi. Dalsze zwiėkszanie wartoōci nie spowoduje juū ūadnych zmian. Programy takie jak PageStream mogā wycisnāź z mojej drukarki 360 x 360 dpi, ale majā inne, wīasne, sterowniki. Program ten z kolei w wersji 2.2 potrafi zepsuź proporcje obrazka, jeūeli w preferencjach nie wprowadzimy odpowiedniej korekcji skali. Idealnie drukuje PageStream 3.0, ale to juū kombajn dla bogatszych, poza tym jeszcze nie dopracowany do koļca. Innym problemem jest ASPEKT, czyli proporcje piksela. Format obrazka na ekranie nie daje idealnie kwadratowego piksela. Swoje robi monitor. Podczas rysowania koīa na ekranie powinniōmy otrzymaź obraz figury jednakowej w pionie i w poziomie i to samo powinno dotyczyź liczby pikseli w tych kierunkach (ōrednic). Niestety, albo, albo. W Menu/Preferences Deluxe Painta mamy opcjė BE SQUARE, która powoduje, ūe koīo bėdzie bardziej okrāgīe na ekranie, uwzglėdniajāc wspomnianā nieproporcjonalnoōź pikseli. O tych problemach stosunkowo niewiele siė pisze w dostėpnej literaturze. W ankiecie, którā LUPUS przeprowadzaī wōród Czytelników Magazynu AMIGA, dotyczācej tytuīów do wydania przez wydawnictwo, gīosowaīem na zapowiadanā ksiāūkė ksiėdza Pikula o sterownikach drukarek. Dziwiė siė, ūe tak maīo byīo innych gīosów na tė pozycjė. O tworzeniu muzyki i rysowaniu za pomocā Amigi moūna tu czy tam poczytaź, ale gdzie sā teksty o drukowaniu i drukarkach? Jest wiele problemów nie wyjaōnionych dokīadnie i sādzė, ūe nawet pierwsza ksiāūka ksiėdza Pikula (jedynego w RP specjalisty w tej dziedzinie) nie wyczerpie ich wszystkich. Na przykīad opcja FREQUENCY wpīywajāca na jakoōź druku w programach DTP. Wszystko to ma zwiāzek z moūliwoōciami i sposobami tworzenia klipów. Przy projektowaniu wielkoōci klipów moūe siė przydaź tabelka wielkoōci obrazka i gėstoōci druku. Klip o wielkoōci (szerokoōci) obrazka 100 (lub 640) punktów przeliczany jest na szerokoōź w calach i centymetrach. Klip najczėōciej wycina siė i zapisuje jako BRUSH. gėstoōź druku wielkoōź obrazka na ekranie DPI PUNKTY CALE CENTYMETRY 90 100 (640) 1,11 (7,11) 2,82 (18,06) 120 100 (640) 0,83 (5,33) 2,12 (13,55) 150 100 (640) 0,67 (4,26) 1,69 (10,84) 180 100 (640) 0,55 (3,55) 1,41 (09,03) 300 100 (640) 0,33 (2,13) 0,85 (05,42) 360 100 (640) 0,28 (1,78) 0,70 (04,51) 600 100 (640) 0,17 (1,07) 0,42 (02,71) Klipy moūna rysowaź "z gīowy, czyli z niczego" lub przerabiaź zeskanowane obrazki. Ilustracja trzecia pokazuje etapy pracy podczas przerabiania szesnastokolorowego obrazka na klip. Za pomocā opcji STENCIL kopiujemy poszczególne "warstwy" kolorów i odkīadamy obok w kolorze czarnym na biaīe tīo. Zaczynamy od kolorów najciemniejszych, a potem manipulujemy zdejmowanymi kolorami tak, aby zachowaź charakter rysunku. Operacja przebiega w zasadzie bez kīopotów. Jedynym problemem sā oczy zwierzėcia. W kolorowym oryginale sā ciemnobrāzowe. Przy "mechanicznym" operowaniu STENCILEM zmienilibyōmy je na czarne. Traci siė jednak coō z "charakteru" tego detalu. Zamieniīem je na czarno-biaīā szachownicė. Taki rysunek drukuje siė nieśle na drukarkach laserowych. Na papierze wysuwajācym siė z HP LaserJet IIIp miaīby prawdopodobnie 27 milimetrów szerokoōci (320/300*2,54) na 21 milimetrów (256/300*2,54) wysokoōci. Z tā szachownicā jest w ogóle problem. W osiemnastym odcinku cyklu "Deluxe Paint w praktyce" (MA 11/94) opisywaīem tworzenie rastrów. Raster piėździesiėcioprocentowy (jak napisaīem) powinien byź szary w "piėździesiėciu procentach". Piszāc to miaīem wyraśnie na ekranie szaroōź jaōniejszā od piėździesiėcioprocentowej szaroōci z palety. Po wydrukowaniu w MA szaroōź zrobiīa siė ciemniejsza. Skād siė to bierze? Wyjaōnia to ilustracja czwarta. Kaūde śródīo ōwiatīa wydaje siė nieco wiėksze. Biaīe ōwiatīo jakby "puchnie" podczas patrzenia na nie. To samo dotyczy kaūdej biaīej plamy, nawet na papierze. Byīa o tym mowa (chyba) w odcinku poōwiėconym zīudzeniom optycznym. Biaīa powierzchnia mocno odbija promienie ōwiatīa w kierunku naszego oka i jest teū w pewnym sensie śródīem ōwiatīa. Na monitorze zobaczyīem wīaōnie takie zjawisko -- monitor jest śródīem ōwiatīa. Czarno-biaīa szachownica wydaīa mi siė jaōniejsza niū powinna byź. Wydruk na papierze tworzy wraūenie ciemniejszej plamy szachownicy. Dlaczego? Otrzymaīem "praktyczne" wyjaōnienie problemu podczas robienia swojej wizytówki. Wykonaīem jā metodā chaīupniczā, przez stworzenie programem DTP tekstu nazwiska i adresu i umieszczenie maīego klipu w rogu. Na stronie A4 zmieōciīo mi siė dziesiėź takich wizytówek. Wydrukowaīem je na drukarce laserowej. Z kartkā wydruku poszedīem do firmy drukujācej za pomocā róūnego rodzaju duūych i dobrych maszyn kserograficznych. Majā tam maszynė drukujācā na papierze wizytówkowym, czyli po prostu grubszym. Wybraīem trzy rodzaje papieru -- kremowy z fakturā pīótna, biaīy z fakturā piasku i biaīy ōliski i bīyszczācy. Tekst adresu, napisany piėciopunktowā czcionkā (bardzo maīā), na papierze gīadkim byī cieļszy niū na pozostaīych. "Ōwiatīo" w literach "o" i "a" byīo wyraśnie wiėksze niū na pierwszych dwóch rodzajach papieru. Wyjaōnienie jest proste. Plama farby czy proszku kserograficznego wchodzi lekko w strukturė papieru na krawėdziach wydruku. Przy duūych formach absolutnie tego nie widaź. Jednopikselowe elementy, takie jak wspomniana szachownica, majā proporcjonalnie wiėkszy udziaī owego wnikania w strukturė materiaīu w stosunku do samego miniaturowego detalu. Widaź to na ilustracji. Pole szachownicy wydaje siė ciemniejsze "niū powinno byź". Po prostu czerni jest tam wiėcej niū 50%. W osiemnastym odcinku serialu wspomniaīem teū o trudnoōciach ze skalowaniem rysunków, wykonywanych takimi rastrami. Klipy "uniwersalne", czyli takie, które majā byź dobrze drukowane, niezaleūnie od tego czy drukujemy je drukarkā igīowā, laserowā czy atramentowā, powinny byź rysowane bez takich rastrów. Nie chodzi tu tylko o skalowanie, ale o wspomniane wyūej rozlewanie siė farby podczas druku. Drukarki igīowe podczas przesuwania waīka z papierem na ogóī nie trafiajā precyzyjnie w kolejne miejsce rysunku. Z tych wzglėdów nie tylko naleūy unikaź rastrów, ale równieū nie liczyź za bardzo na jednopikselowe biaīe detale na czarnym tle. Na ilustracji widaź polski herb, wykonany jako klip. Sā tam maīe biaīe detale na czarnym tle, ale wewnėtrzna strona labrów herbu (jasna) jest juū wykonana z uwzglėdnieniem wspomnianych zasad. Podobnie postāpiīem przy tworzeniu rysunku tarczy. Szrafirunek, czyli sposób graficznego przedstawiania kolorów herbu, jest ustalony jako zasada. Kolor zīota to biaīe kropki, srebra -- czysta biel, czerwieļ -- pionowe pasy, niebieski -- poziome pasy itd. Nie mogīem wykonaź zwykīego PATTERNU w postaci czarnych pikseli z biaīā obwódkā. W druku wyszīaby prawdopodobnie jakaō mniej lub bardziej ciemna szaroōź. Majā byź widoczne kropki, i juū. Trzeba byīo wykonaź kropki o wymiarach 2 x 2 piksele i odpowiedniā odlegīoōź miėdzy nimi. Pionowe pasy na drukarkach igīowych jakoō wychodzā, ale poziome -- nie. Co jakiō czas pojawia siė denerwujāca zmiana gruboōci linii. Poza tym sprawa skali. Jak kropki duūe, to i pasy podobne. W ten sposób rysunek herbu przy wydruku jest doōź dobry, a "szrafirunek" czytelny. PageStream 3.0 (w znajomej firmie) drukuje to po prostu idealnie. Ale i Deluxe Paint nie jest gorszy. Naleūy tylko zmieniź w oknie wydruku procentowy wydruk na punktowy (odpowiednio), no i umieōciź w PRINTERS starownik drukarki laserowej. Przyda siė teū programik kierujācy wydruk TO FILE -- do pliku. Z takim plikiem moūemy juū pójōź do kogoō, kto ten "laser" ma. "Plujki" teū sā nie do pogardzenia. Kolejna ilustracja pokazuje inne podejōcie do tematu jakoōci klipów. Rėka zostaīa wykonana przez przerobienie kolorowego obrazka na czarno-biaīy, a kulė ziemskā narysowaīem za pomocā opcji WRAP i FILL RANDOM (cieniowana kula). Rėka jest przykīadem niestosowania wyizolowanych, pojedynczych pikseli, a glob przynajmniej tego, ūe nie zastosowaīem tam PATTERNU. Tak czy owak, drukuje siė to wystarczajāco dobrze. Moūe jednak byź lepiej. Widziaīem przykīady klipów firmy Magic Clip-Art Company, gdzie zastosowano znane w Deluxe Paint metody likwidacji tzw. JAGGIS, czyli "schodków" linii bitmapowego rysunku. Pierwsza wersja na ilustracji jest "normalna", druga zostaīa zmodyfikowana opcjā ANTIALIAS, trzecia SMOOTH. ANTIALIAS wykonuje siė przez wybranie tej opcji z menu i naīoūenie rysunku na tīo, a wykonanie SMOOTH polega na naīoūeniu na normalny rysunek jego BRUSHA, wīaōnie pod SMOOTH. Obie opcje dajā róūne efekty na tych samych elementach, choź dziaīajā podobnie. Zmiana "gėstoōci" czerni w miejscach zaīamania linii krzywych powinna spowodowaź wraūenie dokīadniejszego, bardziej precyzyjnego, rysunku. Oczywiōcie musimy odstāpiź tu od zasady stosowania dwukolorowej palety. Takich klipów nie da siė wydrukowaź procesorem tekstu, potrzebny jest program DTP lub malarski, taki jak Deluxe Paint, czy wreszcie wyspecjalizowany program do drukowania, taki jak Print Studio. Nie musimy wcale rezygnowaź w kaūdym wypadku z tekstu towarzyszācego tradycyjnie rysunkom. Moūna przecieū przygotowaź sobie "papier listowy" z rysunkami w charakterze nagīówków, a potem spokojnie pisaź tekst na takim podkīadzie. Oczywiōcie pozostaje do rozstrzygniėcia sprawa palety. Trzeba jā, niestety, dobraź doōwiadczalnie. Z moich obserwacji wynika, ūe szaroōź poniūej 4-4-4 w palecie Deluxe Painta jest wīaōciwie nie do odróūnienia od czerni. Lepiej wychodzā jasne odcienie. Zaleūy to jednak od programu, którym bėdziemy drukowaź klip, i od samej drukarki. Najlepiej przygotowaź sobie obrazek z prostokātami, zawierajācymi (podpisane) kolejne odcienie szaroōci palety monochromatycznej, i próbnie je wydrukowaź. Kartkė dobrze jest schowaź i uūywaź w wypadkach, kiedy trzeba bėdzie przewidzieź, jak dobraź szaroōci w palecie, ūeby rysunek najlepiej siė wydrukowaī. Nastėpna kategoria to klipy kolorowe. Coraz powszechniej dostėpne sā drukarki typu InkJet, pracujāce w kolorze. W tym wypadku wystėpuje problem podobny do opisanego powyūej. Natėūenie koloru jest jeszcze sīabiej rozróūniane niū natėūenie szaroōci. Wykonywaīem niedawno rysunek przedstawiajācy przestrzenny wykres warstw "czegoō tam". Wykres byī odmianā wykresu 3D typu PIE. Wyglādaīo to dokīadnie jak kawaīek nierówno wyciėty z tortu. Widaź byīo warstwy reprezentujāce poszczególne dane. "Ciastko" byīo jaōniejsze od góry niū z przodu, a ciemniejsze z boku. Poszczególne warstwy poziome malowane byīy wedīug tej samej zasady. Podkreōlaīo to efekt przestrzennoōci. Wszystko byīo dobrze, dopóki rysunek byī monochromatyczny. Zamiana, dokonana przez uradowanego wīaōciciela, odcieni szaroōci na odcienie koloru i przeniesienie rysunku na papier za pomocā kolorowej "plujki" spowodowaīo znikniėcie róūnic jasnoōci pomiėdzy bokami "ciastka". Okazaīo siė, ūe drukarka atramentowa nie rozróūnia tak maīych róūnic walorów (natėūeļ) koloru, jakie byīyby akceptowane w druku i rysunku monochromatycznym. Ilustracja szósta pokazuje próby pokonania oporu drukarki na demonstrowanym juū obrazku. Z szesnastu kolorów palety wybrano za pomocā STENCILA tylko siedem moūliwie najbardziej róūniācych siė miėdzy sobā, zachowujāc jednoczeōnie charakter obrazka. Kolor numer cztery jest zdecydowanie jaōniejszy od koloru numer trzy, a pozostaīe zawierajā w sobie trochė róūnych "czystych" kolorów, takich jak ūóīty, niebieski i zielony, mimo ūe jasnoōź ich jest podobna. Niemniej jednak warto wykonaź maīā próbkė drukowania kwadratów w wybranych kolorach, przed drukowaniem samego rysunku. Zaoszczėdzi to nam kosztownych prób z nieudanymi wydrukami w kolorze. Podobny pasek z prostokātami palety jest drukowany na marginesie arkusza papieru w poligrafii profesjonalnej. Ostatnia ilustracja pokazuje kilka kolorowych klipów, jakie moūna zastosowaź "w praktyce". Mamy tam coō w rodzaju ozdobnika do listu, herb miejski i znak firmowy. Poniūej pokazano odpowiedniki tych rysunków w wersji "klasycznego" czarno-biaīego klipu. I to by byīo wszystko. Ponawiam apel do ksiėdza Pikula o podzielenie siė z nami swojā wiedzā, a Czytelnikom ūyczė udanej gry w klipy.