CLARISSA 2.0

<lead>Amiga postrzegana jest przez wiëkszoôê ludzi, którzy nie
mieli z niâ bliûszej stycznoôci, jako komputer sîuûâcy gîównie do
zabawy. Przekonanie swoje opierajâ czësto na zasîyszanych
opiniach innych osób (zwîaszcza tych zauroczonych kolorystykâ
Windows). Odpowiedzialnoôê za ten stan rzeczy ponosi oczywiôcie
ôp. firma Commodore, która z powodu nieudolnej polityki
marketingowwj nie potrafiîa ukazaê prawdziwego blasku naszej
ukochanej maszyny.

<a>Tadeusz Talar

<txt> Caîe szczëôcie, ûe producenci sprzëtu i oprogramowania
dostrzegli niezaprzeczalne walory hardware'u Amigi i jej systemu
operacyjnego, produkujâc wszelkiego rodzaju dodatki i programy,
które z rozrywkâ majâ bardzo maîo wspólnego. Zwîaszcza na jednej
pîaszczyúnie zastosowaï komputerów widaê, z jakim powodzeniem
Amiga moûe konkurowaê z innymi "platformami sprzëtowymi" o
porównywalnej cenie. Przy czym, z reguîy, stosunek moûliwoôci do
ceny wypada na korzyôê Amigi. Mowa oczywiôcie o zastosowaniach
komputerów do wszelkiego rodzaju prac graficznych. Zwîaszcza w
takich dziedzinach, jak Desktop Video, image processing, w
programach prezentacyjnych, programach do tworzenia animacji 2D i
3D, czy teû programach malarskich, istnieje oprogramowanie,
czyniâce z Amigi komputer w peîni profesjonalny.

Przyglâdajâc sië rozwojowi programów, sîuûâcych do tworzenia i
obróbki plików graficznych, moûna zauwaûyê dwa zasadnicze trendy.
Z jednej strony da sië zaobserwowaê kolejne próby stworzenia
uniwersalnego "kombajnu" graficznego, mogâcego zrobiê wszystko z
wczytanym obrazkiem czy animacjâ (np. ImageFX 2.0, w mniejszym
stopniu choêby Personal Paint 6.1), z drugiej zaô powstajâ ôciôle
specjalizowane aplikacje, obejmujâce swymi funkcjami jedynie maîy
wycinek caîego spektrum zastosowaï graficznych (np. programy do
obróbki animacji, do tworzenia scrolli itp.), mogâce jednak z
reguîy znacznie wiëcej w danej dziedzinie niû ich potëûni bracia.

Jednâ z firm, produkujâcych wîaônie takie specjalizowane
programy, jest niemiecka firma proDAD, tworzâca oprogramowanie do
zastosowaï gîównie w Desktop Video, czyli bardzo modnym ostatnio
zakresie îâczenia grafiki komputerowej z wideo.

Najbardziej znane produkty tej firmy to opisywany juû w
Magazynie AMIGA ôwietny generator efektów animacyjnych -- program
ADOrage 2.5, program do "nakîadania" napisów na obraz wideo --
Monument Titler, oraz program sîuûâcy do obróbki animacji --
ClariSSA. Ten ostatni otrzymaliômy do testowania bezpoôrednio od
producenta. Pora na to, aby przedstawiê Wam bliûej wersjë
"junior" (2.0). Wybraîem jâ jako pierwszâ, gdyû jest znacznie
taïsza od najnowszej wersji 3.0, co nie jest bez znaczenia dla
naszych kieszeni.

I. FORMAT SSA

Jeôli mowa o animacjach, to wspólnym elementem îâczâcym
wymienione wyûej programy jest zastosowanie opracowanego przez
firmë proDAD formatu animacji SSA (ang. Super Smooth Animation)
istotnie róûniâcego sië od bardziej znanych, tzn. ANIM5, ANIM7 i
ANIM8.

Podstawowa róûnica polega na zastosowaniu rozwiâzaï, stosowanych
w technice telewizyjnej. Jakie to rozwiâzania? Pozwólcie, ûe
je przedstawië na maîym przykîadzie.

Wyobraúcie sobie, ûe siedzimy wygodnie w fotelu i oglâdamy nasz
ulubiony krymino-komedio-dramat, czyli kolejny odcinek serialu
pt. "Transmisja z obrad Sejmu". Patrzymy na ekran i nawet nie
zdajemy sobie sprawy, jakie zdarzenia majâ miejsce w ôrodku
telewizora. W tym miejscu pragnë Was uspokoiê, ûe nie mam zamiaru
opisywaê wszystkich zdarzeï, ale tylko te zwiâzane z
wyôwietlaniem obrazu na ekranie kineskopu.

Gdy podejdziemy bliûej do ekranu, zauwaûymy z przeraûeniem, ûe
wyôwietlany na nim obraz drûy! (UWAGA, powyûsze zjawisko jest
bardzo trudno widoczne, jeôli jesteôcie szczëôliwymi posiadaczami
odbiorników TV 100 Hz, w popularnym ûargonie zwanych
stuhercowymi). Od razu nasuwa sië skojarzenie z trybem interlace
na Amidze, a o nim z pewnoôciâ przeczytaliôcie, ûe to "oszustwo"
dla oczu. Czyûby telewizja teû byîa "oszustwem"? Tak, nie
jesteôcie w bîëdzie, technika telewizyjna teû "oszukuje" nasze
oczy. Obraz telewizyjny skîada sië bowiem z 625 linii (w tym
specjalne tzw. linie powrotu, ale pozwólcie, ûe pominë ten
temat). Poniewaû jednoczesne wykreôlanie wszystkich zajëîoby zbyt
duûo czasu i zmiany pomiëdzy kolejnymi obrazami byîyby odczuwane
przez ludzkie oko (zakîada sië, ûe powyûej projekcji 24 obrazów
na sekundë oko ludzkie nie wychwytuje "skoków" pomiëdzy
obrazami), pomyôlano, ûe duûo lepszy efekt osiâgnie sië poprzez
wykreôlenie najpierw parzystych linii obrazu, a nastëpnie
nieparzystych. Spowoduje to dodatkowy, jakûe poûâdany, efekt
zazëbiania sië kolejnych obrazów. Tak wiëc jeden obraz skîada sië
tak naprawdë z dwóch tzw. póîobrazów, wyôwietlanych z szybkoôciâ
50 obrazów na sekundë, daje to, jak îatwo obliczyê, 25 peînych
obrazów na sekundë, co wystarcza, by "oszukaê" nasze oko, choê
nie do koïca, bo nawet na ekranach najlepszych klasycznych
telewizorów widaê, ûe obraz, po dokîadnym wpatrzeniu sië w niego,
lekko drûy.

Opisanâ powyûej, z koniecznoôci doôê ogólnie, metodë otrzymania
pîynnego ruchu na ekranie programiôci z firmy proDAD postanowili
wykorzystaê w formacie SSA i trzeba przyznaê, ûe udaîo im sië to
znakomicie. Animacja SSA nie jest bowiem odtwarzana klatka po
klatce, jak ma to miejsce w formacie ANIM5, lecz skîada sië z
odtwarzanych z duûâ szybkoôciâ (50 fps) "póîobrazów" (dwa razy
szybciej niû ANIM5), bardzo "pîynnie" bez charakterystycznych
skoków. Dodatkowo poszczególne klatki mogâ zawieraê wîasne palety
kolorów, majâ lepszy kontrast i bardziej naturalne kolory podczas
ruchu, natomiast dziëki zastosowaniu specjalnych algorytmów
kompresji pliki z animacjami SSA majâ zazwyczaj rozmiar mniejszy
niû porównywalne z nimi pliki ANIM5.

II. ClariSSA

Programem, w którym po raz pierwszy moûna byîo sië spotkaê z
animacjami SSA, byî wspomniany wczeôniej ADOrage. Firma proDAD
nie spoczëîa jednak na laurach i na rynku ukazaî sië kolejny
produkt przeznaczony dla osób poszukujâcych "narzëdzia" do
obróbki animacji, program ClariSSA.

Dziëki uprzejmoôci firmy proDAD do naszej redakcji trafiîa wersja
tego programu oznaczona numerem 2.0.

Do czego sîuûy ClariSSA? Najproôciej mówiâc, o ile np. program
Final Writer jest bardzo rozbudowanym procesorem tekstu, o tyle
ClariSSA to program, który bez chwili wahania moûna nazwaê
procesorem animacji. Za jego pomocâ moûna poddaê bardzo
wyrafinowanej obróbce kaûdy plik animacyjny ANIM5 i SSA poprzez
np. dodanie, usuniëcie lub zamianë miejscami poszczególnych
klatek lub grup klatek animacji, ingerowaê w paletë kolorów,
zmieniaê tryb wideo animacji na inny (z pewnymi ograniczeniami),
tworzyê nowe animacje na podstawie wczytanych z dysku obrazków,
czy teû przez "îapanie" za pomocâ wbudowanego w program "îapacza
ekranów" (ang. screen grabber) zawartoôci ekranów tworzonych
przez inne, dziaîajâce w danej chwili, aplikacje (np. ClariSSA
moûe automatycznie wyîapywaê nowo powstaîe obrazki, stanowiâce
zawartoôê "render screenu" programów typu ray-tracing), dokonywaê
konwersji formatu animacji z ANIM5 na SSA oraz przypisywaê caîej
animacji lub jej fragmentom róûnego rodzaju efekty. Powyûsze
baaardzo dîugie zdanie jest tylko skondensowanâ "piguîkâ"
informacji o tym programie. Spróbujmy mu sië jednak przyjrzeê
nieco bliûej.

Program dostarczany jest na dwóch dyskietkach. Pierwsza zawiera
pliki programu i ikonë skryptu instalacyjnego, druga zaô
"odtwarzacz" animacji SSA i demonstracyjnâ animacjë. Wymagania
sprzëtowe nie sâ duûe (program daje sië uruchomiê na kaûdej
Amidze), ale prawdziwy komfort pracy uzyskuje sië przy pracy na
komputerze wyposaûonym w twardy dysk i jak najwiëcej pamiëci RAM.
Poza tym warto zaznaczyê, ûe program znacznie lepiej "czuje sië"
w systemie operacyjnym w wersji 2.0 lub wyûszym, m.in. dlatego,
ûe do jego poprawnej pracy wymagana jest obecnoôê uruchomionego
serwera jëzyka ARexx, czyli programu RexxMast, a jak Wam wiadomo,
ARexx jest czëôciâ nowego systemu. Posiadacze komputerów z
systemem 1.3, chcâcy korzystaê z "dobrodziejstw" oferowanych
przez program ClariSSA, bëdâ musieli sië zaopatrzyê w ARexx
oddzielnie.

Instalacja programu jest bardzo prosta, wystarczy przenieôê za
pomocâ myszki ikonë skryptu instalacyjnego do okna twardego dysku
lub jego partycji, gdzie chcemy program zainstalowaê, i nastëpnie
dwukrotnie kliknâê na tej ikonie. Po zakoïczeniu wszystkich
operacji, zwiâzanych z przenoszeniem odpowiednich plików,
zainstalowany program bëdzie sië znajdowaî w katalogu ClariSSA na
wybranym przez nas dysku (rys. 1). Zanim uruchomimy program, swe
pierwsze kroki (a wîaôciwie kliki) naleûy skierowaê do ikonki
SSAPref, by zdefinowaê tryb graficzny ekranu, na jakim "otworzy"
sië program oraz, gdy brakuje nam nieco RAM-u, wîâczyê i okreôliê
rozmiar pamiëci wirtualnej, z której bëdzie korzystaîa ClariSSA
(rys. 2). Pamiëê ta, zorganizowana w postaci pliku na dysku, jest
co prawda znacznie wolniejsza od klasycznej, ale zarazem
nieporównywalnie taïsza od zakupu sprzëtowego rozszerzenia.
Wielkie brawa dla firmy proDAD za dbaîoôê o kieszenie swych
klientów.

Po uruchomieniu ClariSSA zaskakuje niezbyt "czytelnym" na
pierwszy rzut oka "interfejsem uûytkownika" (rys. 3). Zwîaszcza
przyzwyczajeni do prowadzenia przez róûne programy "za rëkë" mogâ
byê zawiedzeni faktem koniecznoôci zapoznania sië z instrukcjâ
obsîugi, tym bardziej ûe pozycja Help w menu Project pokazuje
tylko uproszczonâ skîadnië funkcji udostëpnianych z poziomu
ARexxa. No cóû, byê moûe wîaônie w ten bardzo skuteczny sposób
firma proDAD chciaîa ustrzec sië przed plagâ piractwa. W kaûdym
razie po zapoznaniu sië z dobrze napisanâ instrukcjâ, opatrzonâ
wieloma przykîadami, obsîuga programu nie nastrëcza trudnoôci.

Jak juû wspomniaîem, ClariSSA to rozbudowany "procesor animacji".
Obróbce moûemy poddawaê bezpoôrednio animacje w formacie SSA i
ADO1 -- mutacji formatu SSA, w jakiej zapisywane sâ pliki
animacyjne "produkowane" przez program ADOrage. Moûna teû
wczytywaê pliki ANIM5, lecz poniewaû format SSA, w jakim
wewnëtrznie pracuje ClariSSA, narzuca warunek, by animacja byîa w
trybie "interlace", pliki ANIM5 nie speîniajâce tego warunku
muszâ byê poddane konwersji za pomocâ jednej z opcji programu lub
ustawienia trybu konwersji automatycznej (opcja Quick Loader w
pozycji Set Preferences menu Settings). Program umoûliwia równieû
"sklejanie" animacji z pojedynczych obrazków wczytywanych z
dysku, importowanych bezpoôrednio z digitalizera VLab lub z
uruchomionego programu ADPro oraz uzyskiwanych poprzez
skorzystanie z wbudowanej funkcji "îapacza ekranów" (ang. screen
grabbera). Ta ostatnia moûliwoôê jest szczególnie cenna w wypadku
korzystania z programów typu ray-tracing. Odpowiednie ustawienie
umoûliwia bowiem automatyczne "wyîapanie" klatki bezpoôrednio po
jej wygenerowaniu.

Komfort obsîugi zapewnia piëê buforów, do których moûemy wczytaê
animacje. Sâ one oznaczone literami A, B, C, D oraz M (Master).
Ich zawartoôê moûemy dowolnie przemieszczaê, wstawiaê i usuwaê,
odwracaê kolejnoôê klatek, poddawaê efektom, îâczyê (pod
warunkiem, ûe zawarte w nich animacje sâ w tym samym trybie
graficznym). Nawiasem mówiâc, nie jest istotna róûnica w
zawartoôci palet kolorów, poniewaû ClariSSA umoûliwia tworzenie
animacji, w której kaûda klatka ma inny zestaw barw. Warunkiem
jest, by liczba kolorów w îâczonych obrazkach (lub animacjach)
byîa taka sama. Gîównym buforem jest Master. Od innych róûni sië
tym, ûe zawarta w nim animacja moûe byê bezpoôrednio odtwarzana,
do niego "wyîapuje" obrazki wewnëtrzny screen grabber, jak i
wîaônie zawartoôê tego bufora jest zapisywana na dysk opcjâ Save.
Silnâ stronâ programu ClariSSA sâ bardzo duûe moûliwoôci
dokonywania modyfikacji kolorów. Moûna np. wymieniê w caîej
animacji, tylko w jednej lub w wybranym zakresie klatek kolor
elementu czerwonego na niebieski itp. Jest to moûliwe przy uûyciu
bardzo funkcjonalnego edytora palety kolorów (rys. 4). Wôród
kilku efektów oferowanych przez program sâ miëdzy innymi takie,
które powodujâ "wydîuûenie" czasu odtwarzania animacji oraz
generowanie efektu ping-pong. Wôród efektów operujâcych na
kolorach na uwagë zasîuguje moûliwoôê przypisania efektu
cyklowania kolorów, stroboskopu, fade in i out wszystkich
kolorów, zakresu lub wybranego koloru.

Po dokonaniu obróbki animacjë lub îaïcuch poîâczonych animacji,
znajdujâcy sië w buforze Master, moûemy zapisaê na dysk, ale
uwaga -- tylko w formacie SSA. Jest to pewna niedogodnoôê
powodowana faktem maîego, jak na razie, rozpowszechnienia formatu
SSA wôród programów dla Amigi, lecz firma proDAD zamieszcza wraz
z programem ClariSSA 2.0, odtwarzacz animacji SSA, SSA-View.

Kilka sîów chciaîbym poôwiëciê specjalnym mechanizmom,
optymalizujâcym dziaîanie programu w zaleûnoôci od posiadanej
konfiguracji komputera. Pierwszym z nich jest funkcja DDO (ang.
Dynamic Disk Operation), czyli wykorzystanie w razie
koniecznoôci, wczeôniej wspomnianej, wirtualnej pamiëci na dysku.
Dziëki temu istnieje moûliwoôê utworzenia np. animacji o
rozmiarach 5 MB, posiadajâc tylko 1 MB RAM. Innâ korzyôciâ DDO
jest przemieszczanie do pamiëci wirtualnej danych, które w danej
chwili nie sâ potrzebne, np. animacje ANIM5, normalnie wczytywane
do pamiëci RAM, mogâ byê przemieszczone do pamiëci wirtualnej. W
momencie gdy jest wymagane pobranie danych z tej animacji,
program przemieszcza do pamiëci RAM tylko tyle danych, ile jest
wymagane. Drugim z mechanizmów jest DMO (ang. Dynamic Memory
Operation). W tym wypadku te fragmenty animacji SSA, znajdujâcej
sië w pamiëci RAM, które zostaîy juû odtworzone, sâ z niej
usuwane. Wykorzystanie tej funkcji w pewnych warunkach moûe
zmniejszyê nawet o poîowë zajmowany przez animacjë obszar
pamiëci.

ClariSSA 2.0 jest programem w peîni konfigurowalnym. Uûytkownik
moûe dowolnie zmieniaê zawartoôê poszczególnych menu, modyfikowaê
zawartoôê okna MFG (ang. Multi-Function Gadget, patrz rysunek)
poprzez pisanie wîasnych makrodefinicji, skîadajâcych sië z
dodatkowych funkcji jëzyka ARexx oferowanych przez program, i
przypisanie im wîasnych gadûetów. Bez problemu moûliwe jest
równieû "spolszczenie" programu poprzez modyfikacjë pliku
ClariSSA.defs.

III. DLA KOGO TEN PROGRAM?

Przede wszystkim dla tych, którym zaleûy na naprawdë pîynnym
odtworzeniu animacji. Nie ma jednak róûy bez kolców, ClariSSA i
format SSA teû ma pewne niedogodnoôci. Do wad zaliczyîbym przede
wszystkim wspomnianâ juû maîâ "przyjaznoôê" w uûytkowaniu (Help
odsyîa do instrukcji obsîugi, maîo czytelny dla poczâtkujâcych
"interfejs uûytkownika"), brak moûliwoôci zapisu animacji w
formacie ANIM lub jako kolejnych klatek (format SSA jest maîo
rozpowszechniony, stâd brak jest moûliwoôci wykorzystania
animacji SSA w popularnych programach Scala, MediaPoint, DPaint,
Brillance itp.). Przy konwersji animacji z formatu ANIM na SSA
naleûy braê równieû pod uwagë fakt, ûe bëdzie ona odtwarzana dwa
razy szybciej niû oryginaî, czyli np.  utworzona DPaintem
animacja ANIM, liczâca 50 klatek, odtwarzana z szybkoôciâ 25
klatek na sekundë przez 2 sekundy, po dokonaniu konwersji bëdzie
przez program ClariSSA, lub doîâczony do niego "odtwarzacz"
SSA-View, odtwarzana przez 1 sekundë.

ClariSSA, a wîaôciwie format SSA, jest wîaôciwie poza
konkurencjâ, jeôli chodzi o jakoôê odtwarzania w stosunku do
innych spotykanych formatów. Równaê sië z nim moûe tylko format
ANIM32, oferowany przez moduî AnimLab programu Scala, ale w tym
wypadku jest to okupione wiëkszymi rozmiarami pliku,
zawierajâcego animacjë. Patrzâc pod kâtem edycji animacji,
ClariSSA równieû wybija sië znacznie ponad programy komercyjne i
public domain o podobnym przeznaczeniu, zwîaszcza dziëki bardzo
dobremu gospodarowaniu pamiëciâ (mechanizm DMO) oraz moûliwoôci
edycji i odtwarzania animacji z HD (mechanizm DDO),
przekraczajâcych rozmiar pamiëci RAM posiadanego komputera.
        
ClariSSA 2.0 to specjalizowane, ale zarazem bardzo funkcjonalne
narzëdzie dla osób zajmujâcych sië na serio animacjâ na Amidze.

Na uwagë zasîuguje fakt, ûe firma proDAD poszîa za ciosem i w
sprzedaûy znajduje sië takûe rozszerzona wersja opisywanego
programu, o nazwie ClariSSA 3.0. Stopieï wprowadzonych zmian jest
tak duûy, ûe nie sposób ich opisaê w kilku zdaniach. Mam
nadziejë, ûe juû wkrótce bëdë mógî przedstawiê të wersjë nieco
bliûej.

<r>
Program: Clarissa 2.0 Junior

Producent: proDAD, Fedelestrasse 24, 78194 Immendingen, Niemcy,
tel. (00 49) 7462 6903, fax (00 49) 7462 7435.

Cena: 149 DM

Ocena: 9/10