-----------------Uwaga! Fragmnety w >...< pogrubione------------




DIGITON 2

<lead>Redakcja otrzymaîa do przetestowania kolejnâ wersjë polskiego
programu Digiton, sîuûâcego do samplingu i obróbki dúwiëku.

<a>William Mobius

<txt> Gîówny ekran programu widaê na rys. 1. Program obrabia
dúwiëki o rozdzielczoôci amplitudowej 8 bitów. Wraz z programem
Digiton 2 moûna teû kupiê sampler i kable poîâczeniowe, co
sprzedawane jest wîaônie jako wspomniany komplet "HDP Sound
Studio 2". Do wyboru mamy trzy rodzaje samplerów o róûnych
parametrach jakoôciowych:

-- mono 27 kHz;

-- stereo 22 kHz;

-- stereo 52 kHz.

Program sprzedawany jest w wersji angielskiej oraz polskiej wraz
z polskâ instrukcjâ obsîugi. Instrukcja jest bardzo dobrze wydana
(papier, jakoôê druku i zdjëê). Oprócz opisu programu zawiera
jeszcze takie rzeczy, jak: podstawy przetwarzania dúwiëku,
sîowniczek terminów angielskich uûytych w programie oraz indeks,
czyli alfabetyczny spis funkcji programu, umoûliwiajâcy szybkie
znalezienie opisu dziaîania danej funkcji.

>CHARAKTERYSTYKA<

Program jest zarazem digitalizerem, edytorem i miniDSP dla
dúwieków. Digitalizerem, bo moûe nagrywaê dúwiëki do pamiëci
komputera poprzez zewnëtrzny sampler. Edytorem, bo ma róûnorakie
fukcje edycyjne, umoûliwiajâce montaû cyfrowy, a takûe, w
ograniczonym zakresie, przetwarzanie sygnaîu. MiniDSP, bo ma dla
kilku efektów funkcjë przetwarzania sygnaîu w czasie
rzeczywistym, co umoûliwia jednoczesne pobieranie dúwiëków przez
sampler, obróbkë i wysyîanie tego na wyjôcia foniczne Amigi.
Ponadto program moûe obrabiaê "obce" pliki, czyli importowaê je z
zewnâtrz (îadowaê z dysku), a potem przetwarzaê i eksportowaê do
innych programów. Pliki mogâ byê czytane i zapisywane w formacie
IFF-8SVX oraz RAW.

>MOÛLIWOÔCI<

>Edycja< oferuje takie moûliwoôci, jak: wycinanie kawaîka sampla
z caîoôci z jednoczesnym umieszczeniem tego w buforze (w
angielskiej wersji CUT), kopiowanie z dowolnego zaznaczonego
miejsca (COPY), wstawianie z rozsuniëciem (INSERT), kasowanie
(DELETE) i miksowanie bufora z miejscem wskazanym (MIX),
zerowanie kawaîka sampla -- wpisywanie ciszy (CLEAR), dokumentne
usuwanie (ERASE). Poza tym mamy tu dodatkowy wodotrysk (czasem
przydatny) w postaci zapisywania na dysk i îadowania bufora dla
sampli oraz (interesujâce) zapisywanie kawaîka zaznaczonego
obszaru (RANGE) na dysk.

>Obróbka< oferuje zmianë gîoônoôci sampla (VOLUME), stopniowe
zwiëkszanie gîoônoôci lub ôciszanie sampla (FADE), podbijanie
tonów wysokich (HIGH FREQUENCY) i niskich (LOW FREQUENCY).

>Efekty< dzielâ sië na te wykonywane na samplu (obróbka), efekty
odtwarzania (dziaîa tylko przy odtworzeniu sampla bez ingerencji
w jego bitmapping) i efekty czasu rzeczywistego. W zasadzie z
obróbki mamy do dyspozycji tylko ECHO (skromniutko). Z efektów
odtwarzania mamy moûliwoôê puszczenia dúwiëku od tyîu oraz zmianë
czëstotliwoôci. Z efektów czasu rzeczywistego (miniDSP) mamy
wiëcej moûliwoôci: wspomniane ECHO, FUZZ (nawet niezîy) oraz
efekt nazwany przez autora SURROUND, który polega na nakîadaniu
na dúwiëk oryginalny dúwiëku opóúnionego i dodawaniu go do
jednego kanaîu oraz odejmowaniu od drugiego. Powstajâce w wyniku
tych manipulacji przesuniëcia fazowe nasz sîuch interpretuje w
ten sposób, ûe powstaje pewne rozmycie gîównego obrazu
dúwiëkowego. Polecam posîuchaê w sîuchawkach. Oprócz tego mamy
teû mieszaninë efektów typu: FUZZ + ECHO oraz FUZZ + SURROUND.
Efekt odstrajania pominë tu, bo opisany jest dalej.

>WADY I ZALETY<

a) Koszmary

1. Program wadliwie czyta zapëtlenie dúwiëku. Przy wczytywaniu z
dysku sampla z ustawionâ pëtlâ w dwóch wypadkach na dziesiëê
program ustawia zapëtlenie na kilkadziesiât bajtów, natomiast w
pozostaîych oômiu wypadkach w ogóle nie odczytuje informacji o
pëtli (sampel zapëtlony jest odczytywany z dysku jako nie
zapëtlony). Musimy teraz wywoîaê okienko ogólnej kontroli
programu i samemu wîâczyê zapëtlenie. Niestety, i tu pojawia sië
bîâd, poniewaû zapëtlenie to jest inne niû w oryginalnym samplu.
Na przykîad wgraîem sobie sampel dúwiëku helikoptera, który miaî
zmiksowany, specjalnâ technikâ, koniec z poczâtkiem, tak aby nie
byîo sîychaê przejôcia z koïca do poczâtku pëtli, czyli aby
otrzymaê ciâgîy szum, wydobywajâcy sië z pracujâcego helikoptera.
W tym wypadku program objâî pëtlâ caîy sampel, ale najpierw
"wyprodukowaî" dodatkowy kawaîek w postaci ciszy, co przedstawia
rys. 3. W takiej sytuacji dúwiëk helikoptera trwa jakiô czas, po
czym gwaîtownie niknie na sekundë czy dwie i znów jest odgrywany
od poczatku. Tak samo program postëpuje z innymi samplami.

2. Znalazîem opcjë (odstrajanie), która czasami powoduje
zawieszenie sië komputera. Przedstawia to rys. 4. Raz udaîo mi
sië wypróbowaê dziaîanie tej fukcji, ale przy wielokrotnym jej
uûyciu, tzn. w oômiu wypadkach na dziesiëê, komputer wpada w
wiecznâ pëtlë, z czego wynika koniecznoôê zresetowania systemu
przez uûytkownika. Wadliwe opcje sâ zaznaczone czerwonâ ramkâ.
Nie jest to wynikiem przekîamania (np. przy robieniu kopii
dyskietki przez producenta), poniewaû ta sama wada wystëpuje w
wersji polskiej, jak i angielskiej. Naleûy wiëc przy uûytkowaniu
programu "omijaê" të funkcjë.

3. Program bîëdnie zwalnia i allokuje pamiëê. Objawia sië to tym,
ûe jeûeli uruchomimy program, zabawimy sië z samplami, a potem
wyjdziemy z programu i uruchomimy jakiô inny program, który
dziaîa w multitaskingu, a nastëpnie sprawdza i przydziela sobie
duûâ pamiëê, to komputer wyôwietli GURU, lub w nowszych systemach
ALERT, o numerze 0100 000F. Ja wypróbowaîem róûne konfiguracje
pamiëci w systemie 2.04, w tym 1 MB Chip RAM + 2 MB Fast RAM, i
mogë powiedzieê, ûe ALERT pojawiaî sië przy wyjôciu z Digitona 2
i próbie uruchomienia np. programów Deluxe Paint IV lub Music-X.
Autor powinien niezwîocznie usunâê të usterkë.

b) Mniejsze wady:

1. Bîëdne podawanie czasu opoúnienia. W opcjach, w których
wystëpuje efekt ECHO, opóúnienie podawane jest w sekundach (s).
Coô mi tu nie pasowaîo, zwîaszcza ûe nie widziaîem nigdzie
przecinka (rys. 5.). A przecieû w muzyce uûywa sië najczëôciej
opóúnieï w zakresie 0..800 ms z podawanâ dokîadnoôciâ rzëdu 1 ms.
Po nagraniu sampla i zmierzeniu iloôci próbek i czëstotliwoôci
próbkowania okazaîo sië, ûe autor miaî na myôli setne czëôci
sekundy (10 ms), ale (chyba z roztargnienia) napisaî sekundy. Z
kolei to daje takâ wîaônie dokîadnoôê przy ustawianiu czasu
opóúnienia (1/100 s).

2. Na tym samym oknie autor (znów z roztargnienia) podaî parametr
"Tîumienie" dla echa (w procentach), majâc zapewne na myôli
"Wzmocnienie", czy teû "Poziom" sygnaîu echa (teû w procentach).

3. Program ma podobnie jak testowany niedawno software do Clarity
16, bîâd, który polega na tym, ûe ma zamienione poîówki sygnaîu
przy wyôwietlaniu wykresu, tzn. wartoôci dodatnie (max. 127)
umieszczone sâ na dole wykresu, a ujemne (max. -128) na górze.

4. Za duûy skok w ustawianiu czëstotliwoôci próbkowania. Chodzi o
to, ûe nie moûna na przykîad ustawiê czëstotliwoôci próbkowania
dokîadnie na 16726 Hz, lecz na wartoôê trochë mniejszâ lub
wiëkszâ od niej. Jest to o tyle istotne, ûe 16726 oraz
wielokrotnoôci, takie jak np. 8363 Hz (oszczëdnoôê) czy 33452
(oversampling) jest najczëôciej wykorzystywanâ przez muzyków
amigowych czestotliwoôciâ, poniewaû odpowiada ona tonowi c3 w
trackerach. Minimalne odstrojenie od tej czëstotliwosci powoduje
np. przy samplowaniu caîych partii sekwencyjnych za wczesne lub
za póúne (urywane) koïczenie sië sekwencji.

c) Rzeczy dobre:

1. Autor przeczytaî chyba moje narzekania na zaznaczanie
fragmentu sampla przez RANGE w róûnych programach, bo zrobiî
dokîadnie to, o co mi chodziîo, czyli zaznaczanie inteligentne.
Przypomnë, ûe w tradycyjnym zaznaczaniu (to znaczy takim, które
ma 99% programów) moûna zaznaczyê fragment sampla przez RANGE (w
polskiej wersji OBSZAR). Niestety, przy puszczeniu na chwilë
klawisza myszki zabawë naleûaîo zaczâê od nowa. W programie
Digiton 2 moûna puôciê zaznaczony obszar i zajâê sië w ogóle czym
innym, po czym wystarczy z grubsza tylko najechaê na koniec
obszaru i moûna dalej "rozciâgaê" obszar. Chciaîoby sië rzec:
maîa rzecz, a cieszy.

2. Dobrâ rzeczâ jest przeliczanie liczby wolnych bajtów, jakie
mamy do dyspozycji, na czas nagrania. W pewnych wypadkach bardzo
to uîatwia pracë. A wiëc kolejny plusik dla autora.

3. Do obsîugi programów muzycznych i pisania wîasnych programów
uûywam ostrego monitora monochromatycznego z zielonym
luminoforem. Dziëki temu mogë pracowaê nawet i 24 godziny bez
bólu gîowy i îzawienia oczu. Program Digiton 2 juû po
uruchomieniu wydaje sië, mimo uûytych przez autora w duûej czëôci
odcieni szaroôci, bardzo pstry i kolorowy (duûa liczba róûnych
gadûetow i oznaczeï na pîycie gîównej programu). Niestety, na
monitorze mono niektóre opcje sâ niewidoczne, poniewaû ich
luminancja jest taka sama, jak luminancja tîa (przykîad: niektore
odcienie czerwonego i zielonego majâ taki sam odcieï szaroôci).
I co tu mamy? Mamy moûliwoôê zdefiniowania wîasnej palety (rys.
7.), przez co moûna tak ustawiê kolory, ûe opcje stanâ sië
widoczne i kontrastowe, a ponadto na monitorze kolorowym moûna
sobie tym sposobem ustawiê wszystkie barwy monochromatycznie
(polecane odcienie zieleni lub bursztynowe), co przyczyni sië do
ogólnego polepszenia sië naszej kondycji przed monitorem.

4. Ostatniâ rzeczâ wartâ objaônienia jest wîasny zapisywalny
SETUP, czyli ustawienie parametrów programu (czëôciowo widocznych
na rys. 2., na dole). Co to daje? Daje to to, ûe po kaûdorazowym
wîâczeniu komputera i uruchomieniu programu wszystkie rzeczy,
które sobie dla wygody ustawiliômy, zostajâ odczytane z pliku
konfiguracyjnego i automatycznie ustawione tak, jakbyômy w ogóle
nie wychodzili z programu.

d) Rzeczy genialne:

1. Opcja UNDO!!! Pokaûcie mi program muzyczny, który jâ ma.
Takie programy (nawet te profesjonalne) moûna policzyê na palcach
jednej rëki drwala po wypadku z piîâ tarczowâ.  Poczâtkujâcym
przypominam, ûe UNDO powoduje odwoîanie ostatnio wykonanego
dziaîania. W wersji polskiej jest to COFNIJ (w nastëpnej wersji
programu -- jeôli taka powstanie -- proponujë zmieniê na ANULUJ,
ze wzglëdu na to, iû kojarzy sië za bardzo z "przewiniëciem
taômy" sampla do tyîu).

2. Program ma moûliwoôê jednoczesnego trzymania w pamiëci duûej
liczby sampli. Moûna obrabiaê sobie jakiô dúwiëk, po czym przejôê
do jakiegoô innego, z ktorego np. interesuje nas tylko ostatnich
1000 bajów. Wystarczy teraz wywoîaê listë sampli (rys. 6.) i po
prostu kliknâê tam, gdzie potrzeba. Dziëki takiemu rozwiâzaniu
moûemy mieszaê sobie róûne dúwiëki.

3. Dynamic Memory Management (DMM), czyli system dynamicznego
zarzâdzania pamiëciâ, reklamowany zresztâ, to kolejny punkt,
który podnosi siîë programu. Dziëki niemu sample mogâ leûeê w
kaûdym wolnym miejscu pamiëci.  I rzeczywiôcie. Moja stara
wysîuûona Amiga 500 pamiëci typu Chip RAM ma tylko 1 MB, ale
dîugoôê dúwiëku, jaki mogë zapisaê w komputerze, jest prawie
trzykrotnie wiëksza dziëki pamiëci Fast RAM, zamontowanej wraz z
twardym dyskiem.

4. W pewnych warunkach, takich jak np. maîa iloôê pamiëci
posiadanej przez uûytkownika (np. Amiga z 500 KB), czy teû ogólna
skleroza, trzeba zapisaê nowo przerobiony sampel na jakiejô
dyskietce, a nie ma tam miejsca.  Trzeba wiëc skasowaê jakieô
ômiecie. Nie moûemy zaô uruchomiê drugiego programu (np. File
Master), bo jest za maîo pamiëci -- sampel poûarî prawie
wszystko. W programie Digiton 2 moûemy to zrobiê, wywoîujâc Menu
"Dysk". Szereg takich operacji plikowych, jak kasowanie i zmiana
nazwy pliku czy utworzenie na dysku nowego katalogu, to bardzo
duûa zaleta programu. Za to plus dla autora.

>KONKLUZJA<

Kolejna wersja programu Digiton jest niewâtpliwie o wiele lepsza
od swego poprzednika. Ma kilka cech, dla których warto mieê ten
program. Stosunek ceny do moûliwoôci jest, uwzglëdniajâc polski
rynek, na poziomie 8 z ogólnej 10. Ocenë obniûajâ jednak bîëdy
programowe. Przy czym na mniejsze bîëdy w zasadzie moûna
przymknâê oko, choê "lepiej by byîo, gdyby ich nie byîo". Wiëksze
naleûy poprawiê. Operacje przetwarzania dúwieku wykonywane sâ
doôê szybko i nie wnoszâ istotnych znieksztaîceï i szumów do
sampli. Poza tym chëtnie nawiâûë kontakt z autorem. Byê moûe z
naszej wspóîpracy wylëgnie sië coô dobrego.

Autorem programu jest Grzegorz Wróblewski.

<r>Program: Digiton 2

Producent: HDP Electronics sc., pl.Staszica 7, 50-223 Wrocîaw,
tel. (071) 215782

Cena: 39 zî (390 000 zî)

Ocena: 6/10