Music-X (cz. 16.) ----------------- BIBLIOTEKI BARW Przesyîanie przez linie MIDI wiëkszych kawaîków danych, takich jak np. informacja o barwach, jest znacznie pewniejsze, gdy uûywa sië specjalnego trybu, zwanego hand-shaking. William Mobius Jednak, ûeby to zrozumieê, trzeba poznaê zwykîy tryb przesyîania sygnaîów liniami MIDI, zwany one-way. Uûywamy go bardzo czësto nawet nie zdajâc sobie z tego sprawy. Polega to na tym, ûe w danym momencie pracuje tylko jedna linia, dane przesyîane sâ albo "z", albo "do" urzâdzenia. Popatrzmy na rys. 1. Przy graniu i nagrywaniu melodii do komputera dane przepîywajâ tylko w kierunku instrument->komputer. Moûna sië o tym przekonaê, wykonujâc nastëpujâce czynnoôci: -- odîâczajâc inne przewody i zostawiajâc tylko poîâczenie syntezator-MIDI OUT/komputer-MIDI IN; -- wîâczajâc sterowanie generatorami dúwiëku syntezatora przez klawiaturë tegoû syntezatora za pomocâ LOCAL ON (ustawiane w syntezatorze). Przy czym opcja LOCAL zostanie omówiona póúniej. To samo dotyczy odtwarzania melodii przez komputer lub przesyîania danych o brzmieniu, co przedstawia rys. 2. W gruncie rzeczy jednak przedstawiony tu tryb transmisji danych typu one-way bywa kojarzony bardziej z rejestracjâ brzmieï niû z nagrywaniem lub odtwarzaniem melodii. Tryb one-way ma teû zastosowanie przy rejestracji brzmieï nie za pomocâ trybu bibliotekarza LIBRARIAN, lecz po prostu za pomocâ moduîu SEQUENCER. W tym celu najpierw ustawia sië instrument do transmisji danych. Nastëpnie przechodzi na ekran SEQUENCER i wîâcza nagrywanie przez RECORD. Jednoczeônie naciska sië [ENTER] w instrumencie. W tym momencie instrument wysyîa bloki danych (na ogóî w SYSEX), a sekwencer to nagrywa. Przy wysyîaniu mapy jednego instrumentu trwa to krótko, lecz przy zrzucie caîej pamiëci trzeba trochë poczekaê. Naleûy przy tym pamiëtaê o zajëtoôci czasowej zapisywanego w ten sposób brzmienia, dlatego nie zaleca sië jednoczeônie graê melodii (np. na innym syntezatorze podîâczonym do naszego systemu). Po nagraniu moûemy zapisaê ôcieûkë przez STORE, po czym wyedytowaê jâ i zobaczyê taki zapis (rys. 3.). Naleûy sobie przy tym zanotowaê, ile czasu trwa taka transmisja, po to aby wiedzieê póúniej, gdzie koïczy sië odtwarzanie kodów systemu exclusive, a gdzie moûe zaczâê sië melodia. Póúniej moûemy juû bawiê sië w zapisywanie i "mëczenie" melodii. Teraz puszczenie caîoôci przez PLAY spowoduje najpierw wczytanie informacji o barwie, a póúniej odtworzenie muzyki. Przy czym naleûy tu podkreôliê, ûe nie wszystkie instrumenty majâ moûliwoôê wysyîania kodów SYSEX takich, ûe zostajâ one zaîadowane i póúniej automatycznie wczytane z powrotem do pamiëci instrumentu, np. podczas transmisji melodii. Niektóre instrumenty wymagajâ w tym celu wejôcia do menu (w instrumencie) przesyîania danych przez np. EDIT lub DATA TRANSFER, a póúniej wybrania, np. "One-way Bulk Sel Dump", czy teû "Timbre Dump" i potwierdzenia przez ENTER caîej operacji. Po drugie (o czym pisaîem wczeôniej) transmisja tego typu jest bardziej zawodna (zwîaszcza na powolnej A500), dlatego czas przejôê do opisu znacznie lepszej metody -- hand-shaking. Przesyîanie danych w tym trybie polega, mówiâc ogólnie, na ich weryfikacji, przez co unika sië bîëdów. Urzâdzenia muszâ mieê wtedy zagwarantowane sprzëûenie zwrotne, przez które przekazujâ sobie informacje o poprawnoôci bâdú niepoprawnoôci przesîanych danych (rys. 4.). Komunikacja urzâdzeï MIDI, pracujâcych w tym trybie, bardzo przypomina rozmowë. Jedno z urzâdzeï wysyîa komunikat, ûe chce przesîaê dane. W uproszczeniu wyglâda to np. tak: -- Hej, Zdzisiek, mam coô dla ciebie! -- O'key Józek, nawijaj. Wtedy z nadajnika wysyîana jest paczka danych, a w razie bîëdu z odbiornika wysyîana jest proôba o powtórzenie transmisji. Moûliwa jest teû sytuacja odwrotna, kiedy urzâdzenie wysyîa proôbë o przesîanie danych. Osobom, którym skoïczyîo sië miejsce w pamiëci RAM instrumentu, szczególnie polecam të metodë. Jest ona pewna, wygodna i umoûliwia gromadzenie caîych banków wîasnych brzmieï, które moûemy w kaûdej chwili wykorzystaê i przesîaê do instrumentu. Takie przesyîanie danych moûemy takûe zrealizowaê za pomocâ moduîu SEQUNCER, lecz lepiej zrobiê to za pomocâ moduîu LIBRARIAN w Music-X (rys. 5.). W tym celu z Menu wybieramy polecenie New protocol (1), po czym wybieramy odpowiedniego producenta i grupë (2), a z niego model instrumentu (3). Ûeby nie byîo wâtpliwoôci: widoczne tu spisy nie znajdujâ sië, niestety, na oryginalnej dyskietce z programem. Dodatkowe pakiety protokoîów moûna natomiast zdobyê oddzielnie. Adresy podaîem wczeôniej w "Skrzynce porad". Po klikniëciu na wybrany model i zatwierdzeniu przez OK mamy na razie w pamiëci sam protocol, co zaznaczyîem ramkâ (4) i puste miejsce na brzmienia (5). Dopiero klikniëcie na zlecenie odbioru którejô z barw (tu: program nr 1) i klikniëcie na RECEIVE (rys. 6.) spowoduje, poniewaû mamy tu hand-shaking, automatyczne wczytanie tej barwy z instrumentu do komputera, na ogóî bez potrzeby specjalnego ustawiania tego instrumentu. Gdy masz juû zbiór brzmieï, moûesz z powrotem "przerzuciê" jakieô brzmienie z komputera do instrumentu. Sîuûy do tego gadûet SEND. I tu naleûy przypomnieê, ûe sposób komunikacji urzâdzeï miëdzy sobâ, czyli równieû to, czy transmisja odbywa sië w systemie pojedynczym (one-way), czy teû dwukierunkowym (hand-shaking), a nawet zwykîe "granie nutek" i zapisywanie ich w komputerze czy sekwencerze sprzëtowym, czyli, ogólnie mówiâc, nadawanie i odbiór, definiuje wspomniany wielokrotnie protokóî MIDI. Dlatego nie naleûy sië od razu zniechëcaê, jeôli pomimo poprawnego poîâczenia urzâdzeï i wysîania komunikatów barwy nie przegrywajâ sië lub instrument po transmisji wyôwietla na swym ekraniku komunikaty w rodzaju: "Wrong Format" -- zîy format, czy "Data Mismatch" -- totalny chaos, kaszana (w danych, rzecz jasna). Sprawdú róûne moûliwoôci. Na ogóî instrumenty majâ kilka, kilkanaôcie róûnych protokoîów (np. oddzielny zapis banku brzmieï A, oddzielny B, inny dla brzmieï perkusyjnych czy ustawienia caîego instrumentu). Po drugie, jeûeli nie znasz dobrze instrumentu, to poniewaû jest to takûe komputer, uûyj wczeôniej w MX (jeûeli to moûliwe) funkcji PREVIEW i wyîâcz ALL, dziëki czemu w wypadku bîëdu nie doprowadzisz od razu do sytuacji, w której instrument (nawet po resecie) bëdzie wydzielaî z siebie dziwne dúwiëki, a na ekraniku zamiast nazw banków czy barw pojawi sië "kasza". Takie zachowanie ôwiadczy o tym, ûe dane zaîadowaîy sië niepoprawnie, wzglëdnie nie takie lub nie tam, gdzie potrzeba, co oznacza albo koniecznoôê szybkiego zdobycia poprawnego protokoîu i powtórnâ transmisjë w celu "przywrócenia keyboardu do stanu uûywalnoôci", albo przymusowâ wizytë w firmie naprawczej. Na zakoïczenie tego odcinka mam radë dla korzystajâcych z gotowych utworów demonstracyjnych (niekoniecznie w formacie Music-X) lub innych "obcych" plików MIDI, która polega na tym, aby stosowaê wszëdzie, gdzie sië tylko da, protekcjë (ochronë danych) przez uaktywnienie w instrumentach opcji MEMORY PROTECT ON (co nie zawsze skutkuje) lub nagrywania swoich barw do komputera lub na dyskietkë instrumentu (gdy to moûliwe). Ku przestrodze niech sîuûy poniûsza historia: otóû kiedyô jednemu z czîonków redakcji (nie powiem komu) przydarzyî sië godny poûaîowania incydent, który polegaî na tym, ûe jego klawisz podîâczony zostaî do komputera IMB-PC jako symulator expandera Rolanda MT-32, który moûe uatrakcyjniaê muzykë do gier. (Nie, mylisz sië, incydent, he, he, nie polegaî na podîâczeniu klawisza do peceta). Po zaîadowaniu gry i jej wystartowaniu pecet w mgnieniu oka wyzerowaî caîâ pamiëê klawisza i przetransferowaî tam 64 wîasne brzmienia potrzebne w tej wîaônie grze. Poniewaû uûyî on (pecet) systemu exclusive, za pomocâ którego moûna wîaôciwie zdalnie programowaê instrument wyposaûony w pamiëê RAM, mój niczego nie podejrzewajâcy kolega przekonaî sië o tym dopiero po skoïczeniu owej gry, gdy nawiedziîa go muza i nabraî chëtki na komponowanie. Wszystkie, pracowicie przez miesiâce "wymëczone", barwy uleciaîy w kosmos, a zamiast nich znalazîo sië tam kilkadziesiât róûnych gîupawych efektów dúwiëkowych i innego ômiecia.