Scala w praktyce (cz. 8.)
-------------------------

GRAJ, SCALO, GRAJ

<lead> Zgodnie z obietnicâ tym razem zajmiemy sië udúwiëkowianiem
naszej prezentacji. Scala jest bowiem programem, który
wykorzystuje czterokanaîowy generator dúwiëków Amigi w stopniu
wiëkszym niû niejeden ze specjalizowanych programów do
odtwarzania muzyki. Niemniej, aby to w peîni wykorzystaê
-- trzeba coô na ten temat wiedzieê.

<a> Marek Pampuch

<txt> Scala MM nie ma najmniejszych problemów z odtwarzaniem
dúwiëków zapisanych w formacie IFF. Pozwala to na wîâczenie do
naszej prezentacji szerokiej gamy dúwiëków, poczâwszy od
najpopularniejszych moduîów "trackera" aû do gotowych (lub
stworzonych za pomocâ samplera) sampli muzycznych. Zacznijmy
od sprawy najprostszej, jakâ jest podîoûenie pod prezentacjë
gotowego moduîu z Soundtrackera. Moduî taki moûesz napisaê sam
lub skorzystaê z wyjâtkowo îatwo dostëpnych zbiorów moduîów (na
pîytach CD-ROM lub na dyskietkach). Gdybyô jednak w ûaden sposób
nie mógî zdobyê (lub napisaê) takich moduîów, moûesz wykorzystaê
gotowe dostarczane razem ze Scalâ, a jeôli nie spodobajâ
Ci sië moduîy fabryczne, polecamy dysk Shareware Amiga z
utworami nagrodzonymi w naszym Music Compo. Wybrany moduî
nagrywamy na dysk (najlepiej w szufladzie Music w katalogu Scala)
i moûemy przystâpiê do pracy.

W menu gîównym odszukujemy kolumnë SOUND. Nastëpnie wiersz ze
stronâ naszej prezentacji, na której ma sië rozpoczâê odtwarzanie
muzyki (nie zawsze musi to byê bowiem pierwsza strona), i klikamy
na pole znajdujâce sië na przeciëciu opisanej kolumny i wiersza.
U doîu ekranu pojawi sië menu Sound. Umoûliwi nam ono kontrolë
sposobu odtwarzania naszego moduîu.

Najwaûniejszym gadûetem jest znajdujâce sië w lewym górnym rogu
pole z napisem PLAY. Klikajâc na strzaîki za tym napisem, moûemy
uzyskaê dostëp do kolejnych opcji menu.

Jeôli klikniesz na pole z napisem SOUND LOAD, pojawi sië
"wybieraczka", za pomocâ której bëdziesz mógî zaîadowaê z dysku
moduî (na przykîad gotowy DistantCall.mod czy napisany przez
Ciebie trackerem) lub zsamplowany dúwiëk zapisany w formacie IFF.
Zbiór z dúwiëkiem wybierasz w taki sam sposób, jak obrazek
(klikajâc na nazwë zbioru, a nastëpnie na OK). Wczytany do
pamiëci zbiór moûna teraz poddaê dziaîaniu poszczególnych opcji
kontrolnych. Sâ to kolejno:

<sr>Menu SOUND PLAY

<txt> Po klikniëciu na gadûet z takim napisem pojawi sië kolejne
menu. Nazwa wybranego dúwiëku (moduîu) znajdzie sië na ôrodku u
góry tego menu, pozostaîe gadûety i regulatory pozwolâ nam na
ustawienie parametrów odtwarzania.

Moûna na przykîad ustawiê wzmocnienie (VOLUME), do czego sîuûy
gadûet przesuwny. Aby zmieniê jego poîoûenie, kliknij na gadûet
"regulatora wzmocnienia" i, przytrzymujâc klawisz myszki, przesuï
jâ w lewo lub w prawo. Jeôli przesuniesz gadûet w lewo, nic nie
usîyszysz, jeôli zaô przesuniesz go caîkiem na prawo, uzyskasz
wzmocnienie maksymalne.

Na prawo od tego regulatora znajduje sië regulator zrównowaûenia
kanaîów (BALANCE). Moûna za jego pomocâ ustawiê takûe odtwarzanie
dúwiëku monofonicznego (na przykîad tylko przez prawy kanaî lub
tylko przez lewy albo przez oba kanaîy). Moduîy "trackerów" sâ
wprawdzie monofoniczne, jednak odtwarzane sâ przez oba kanaîy, a
zatem przy ich odtwarzaniu regulator powinien byê ustawiony na
ôrodek.

>FADE IN<

Jeôli chcemy, aby dúwiëk nie wchodziî "ostro", a jego wzmocnienie 
zmieniaîo sië pîynnie od 0 do ustalonej gadûetem VOLUME wartoôci 
wzmocnienia, wówczas naleûy ustawiê na gadûecie FADE IN (miëdzy 
strzaîkami) czas, w jakim ma nastâpiê takie "nagîoônienie" (w 
sekundach). Moûna tu ustawiaê wartoôci od 0 (dúwiëk bëdzie 
sîyszany natychmiast) do 99 sekund. Zazwyczaj ustawia sië tu 
jednak wartoôci niezbyt wielkie, w granicach od 3 do 10 sekund.

>FADE OUT<

Ta opcja dziaîa identycznie, z tâ róûnicâ, ûe jest stosowana przy
wyciszaniu (na przykîad przy zakoïczeniu moduîu albo w wypadku,
gdy nasza prezentacja koïczy sië wczeôniej niû przypisany do niej
dúwiëk).

>PITCH<

Ten gadûet jest stosowany do zmiany czëstotliwoôci odtwarzania
sampli IFF. Moûna tu wprowadziê wartoôci od 120 (najwyûsza) do
999 (najniûsza). Scala MM ma domyôlnie ustawione dopasowanie tej
wartoôci do czëstotliwoôci samplowania. Oznacza to, ûe sample sâ
odtwarzane w wysokoôci "naturalnej", takiej, w jakiej zostaîy
zapisane na dysku. Jeôli jednak dysponujemy na przykîad
zsamplowanym dúwiëkiem, który jest za wysoki, a nie mamy
moûliwoôci powtórnego zsamplowania, moûna obniûyê jego
czëstotliwoôê, co jednoczeônie zwolni jednak tempo odtwarzania.

>LOOPS<

Jeôli chcesz, aby jakiô dúwiëk lub moduî byî odtworzony
kilkakrotnie, musisz na tym gadûecie ustawiê liczbë powtórzeï.
Domyôlnie ustawiona jest wartoôê 1. Moûna jâ zmieniê w zakresie
od 1 do 999 albo ustawiê nieskoïczonâ liczbë powtórzeï. W tym
ostatnim wypadku dúwiëk bëdzie powtarzany tak dîugo, aû w
prezentacji w kolumnie SOUND wystâpi rozkaz STOP.

>DELAY<

Istnieje moûliwoôê opóúnienia momentu rozpoczëcia odtwarzania.
Jeôli masz na przykîad animacjë z eksplozjâ, która nastëpuje po
dwóch sekundach od rozpoczëcia animacji, ustaw wartoôê opóúnienia
dúwiëku tâ opcjâ na 2. Domyôlnie znajduje sië tu 0.

>SEE<

Pozwala na sprawdzenie, jak ustawione przez nas parametry dúwiëku 
zgraîy sië z obrazem.

Podobnie jak w prawie wszystkich innych menu Scali MM -- klikajâc
na OK zatwierdzasz ustawienie, a na CANCEL -- likwidujesz je.

Opcjë WAIT omówimy nieco póúniej.


<sr> Menu SOUND VOLUME

<txt> Klikajâc na strzaîkë za napisem PLAY uzyskamy dostëp do
kolejnego menu: VOLUME. Za jego pomocâ ustawiasz nowe wzmocnienie
ogólne dúwiëku (na przykîad wówczas, gdy chcesz, aby na którejô
stronie prezentacji dúwiëk byî gîoôniejszy lub cichszy niû
ustawiony w menu SOUND PLAY). Wartoôê wzmocnienia ustawiasz
regulatorem znajdujâcym sië na ôrodku menu. Moûesz takûe ustawiê
(opcjâ FADE IN) czas, przez jaki ma trwaê przejôcie od
wzmocnienia ustawionego uprzednio do aktualnego ustawionego w
tym menu.

<sr> Menu SOUND STOP

<txt> Jeôli w kolumnie SOUND menu gîównego ustawimy parametry
okreôlone tym menu, bëdzie to oznaczaê, ûe w danym miejscu
prezentacji ma nastâpiê wyîâczenie odtwarzania dúwiëku.

Opcjâ FADE OUT moûesz tu nastawiê czas wyciszania (w sekundach)
przed wyîâczeniem odtwarzania.

<sr> Menu SOUND WAIT 

<txt> Jeôli chcesz, aby kolejna strona prezentacji pojawiîa sië
po odtworzeniu wszystkich dúwiëków, zwiâzanych z aktualnie
prezentowanâ stronâ, wybierz rozkaz WAIT.

<sr> Menu SOUND NONE

<txt> Powoduje, ûe przy prezentacji strony, która ma ustawiony w
kolumnie SOUND taki rozkaz, wszelkie ustawienia dotyczâce dúwiëku
zostanâ zignorowane, a strona bëdzie równie gîucha, jak premier
Pawlak na pytania dziennikarzy. Rozkaz ten dziaîa tylko w obrëbie
jednej strony.

Wiedzâc, co do czego sîuûy, moûemy teraz metodâ prób i bîëdów
poustawiaê wszystkie parametry dla naszej prezentacji (na
przykîad dla opisanego w poprzednim odcinku "teleturnieju").

A teraz odtwórzmy sobie naszâ prezentacjë. Fuj! Nieîadnie! Zmiana
obrazków sobie, a muzyka sobie. Zupeîny brak synchronizacji! Na
szczëôcie Scala oferuje nam caîy szereg narzëdzi, pozwalajâcych
na dokîadne zsynchronizowanie zmian obrazka i muzyki. Najprostsze
z tych narzëdzi to opcja WAIT, która wystëpuje w menu SOUND, a
której opis na razie pomijaliômy. Wîâczenie tej opcji, co
symbolizuje "ptaszek", jaki pojawi sië na polu WAIT, spowoduje,
ûe podczas prezentacji nastëpny obrazek czy animacja zostanie
wyôwietlony dopiero wówczas, gdy dúwiëk zostanie w caîoôci
odtworzony. Jest to jednak rozwiâzanie nieciekawe.

Najlepiej zsynchronizowaê obraz z muzykâ tak, aby zmiana 
nastëpowaîa w okreôlonym momencie (na przykîad po zakoïczeniu 
taktu czy przy zmianie dynamiki w utworze). To takûe moûemy 
zrobiê za pomocâ Scali. A jak?

W tym celu wystarczy przejôê do menu gîównego Scali i kliknâê na
pole w pierwszym wierszu naszej prezentacji i w kolumnie PAUSE.
Na dole ekranu pojawi sië nowe menu o nazwie PAUSE. U doîu
znajduje sië gadûet o nazwie RECORD TIMING: PAGES. Jeôli chcemy
synchronizowaê tylko strony, wówczas zostawiamy go bez zmian,
jeôli natomiast pragniemy, aby z podkîadem muzycznym zgrane byîy
takûe wszystkie efekty na danej stronie, za pomocâ strzaîek
zmieniamy PAGES na ALL. Klikamy na ten gadûet i od tego momentu
wsîuchujemy sië uwaûnie w dobiegajâcâ z gîoônika muzykë. W
momencie, gdy zechcemy zmieniê stronë, naciskamy prawy klawisz
myszki. Jeûeli wczeôniej ustawiliômy "nagrywanie czasowe" na
wszystko (ALL), stronë bëdzie moûna zmieniê dopiero po
zsynchronizowaniu wszystkich efektów na niej. Czas kaûdego
klikniëcia zostanie zapamiëtany w skrypcie dla danej prezentacji.
Moûna go pozostawiê takim, jakim jest, lub wyedytowaê "na
piechotë", rëcznie poprawiajâc wpisany czas.

Jeôli po kolejnym odsîuchaniu nadal coô nam sië nie podoba,
moûemy (w identyczny sposób) poprawiê synchronizacjë dla danego
efektu lub strony. W takim wypadku nie musimy zmieniaê
wszystkiego. Prezentacja sobie leci, a my klikamy tylko wtedy,
gdy chcemy zmieniê ustawienie.

Tyle Ewangelii na dzieï bieûâcy. A w ciâgu najbliûszego miesiâca,
oprócz êwiczeï na podstawie dzisiejszego odcinka, zaopatrzcie sië
(kupcie, poûyczcie) w sampler. Kolejny fragment rozwaûaï o Scali
bëdzie bowiem poôwiëcony wspóîpracy Scali z tym urzâdzeniem.
Scala moûe wspóîpracowaê z dowolnym typem samplera 8-bitowego,
przy czym specjalnie "wyróûnione" sâ samplery DSS firmy GVP, z
których za pomocâ Scali moûna wyciâgnâê najwiëcej.