Za wstęp niech posłuży tu zdanie takie "Nauka pozwala zrozumieć, jak zbudowany jest i jak działa niezmierzony, niezrównany w swoim pięknie Wszechświat - od wybuchów odległych gwiazd do najmniejszej komórki w organiźmie". To sentencja wzięta ze wstępu książki Jamesa Trefila, pt. "1001 spotkań z nauką". Z tej właśnie książki będę wybiórczo przepisywał ciekawostki ze świata nauki. Polecam zakup dzieła pana Trefila. Wydanie, którym dysponuję zawiera 357 stronic, na których znajduje się treść. Reszta to indeks, spis treści, wstęp, notka o autorze etc. Ja książkę ową zakupiłem w wydawnictwie "Świat Książki" za cenę 19,90 zł. Uważam, że warto było. Podam jeszcze, jakie działy w książce są przedstawione: biologia klasyczna, ewolucja, biologia molekularna, fizyka klasyczna, fizyka współczesna, nauka o ziemi, astronomia.
Dziś nielosowo wybrane zagadnienia z biologii klasycznej:
Czerwona część truskawki wcale nie jest owocem. Jest to zmodyfikowane dno kwiatowe. Owocami są małe żółte ziarenka przyklejone do jego powierzchni.
W celu wzbogacenia gleby w azot w postaci związanej stosuje się płodozmian.
Rolnicy od wieków wiedzieli, że uprawa roślin, takich jak lucerna lub
koniczyna, użyźnia glebę i powoduje, że uprawa następnych zasiewów jest
wydajniejsza. Dzieje się tak dlatego, że te szczególne rośliny przechowują
w swych korzeniach bakterie azotowe, a także dlatego, że bakterie te wiążą
więcej azotu, niż zużywa roślina, na której się osiedliły.
Nadmiar azotu wraz z materiałem zgromadzonym w samych korzeniach rośliny
tworzy w glebie "rezerwę" związanego azotu, z której mogą go czerpać inne
rośliny.
W świecie zwierząt typem, który odniósł największy sukces są stawonogi. Należą do nich pająki, wije, skorupiaki (takie ja homar) oraz najważniejsze ze wszystkich - owady.Stawonogi cechuje twardy szkielet zewnętrzny (pancerz), którego części ciała są tak połączone, by umożliwić zwierzęciu ruch. Szkielet zewnętrzny nie rośnie, więc stawonogi muszą stary okresowo zrzucać (linienie), aby mogły zwiększać rozmiary ciała. Do stawonogów należy obecnie od 50 do 80 procent wszystkich gatunków zwierząt żyjących na Ziemi. Szacuje się, że całkowita liczba owadów na planecie sięga 10 do potęgi 18 sztuk. Na każdego człowieka przypada średnio miliard owadów.
Stonogi wcale nie mają 100 nóg. Różne gatunki tej grupy skorupiaków mają zaledwie po kilkanaście par odnóży. Więcej nóg (20-400 par) mają krocionogi, przedstawiciele jednej z grup wijów.
Rekiny wcale nie mają kości. Cały ich szkielet jest zbudowany z chrząstek, fakt ten wyjaśnia ich giętkość podczas pływania. Są przedstawicielami najbardziej prymitywnych form ryb. Oceany roiły się od ryb już 400 milionów lat temu. Właśnie ryby były wtedy najbardziej rozwiniętą formą kręgowców. Wiele z tych pradawnych ryb miało już szkielety kostne. Były wśród nich także olbrzymie ryby z pancerzami na głowach i ciałach - teraz należące już do wymarłych. Ryby kostnoszkieletowe, do których obecnie zaliczają się wszystkie gatunki ryb z wyątkiem rekinów, rozwijały się w wodzie słodkiej i dopiero później przeniosły się do mórz.
Ważki mają w każdym oku złożonym ponad 20.000 soczewek.
nie wszystkie zwierzęta mają narządy słuchu na głowie. Niektóre motyle nocne posiadają odpowiednik błony bębenkowej na środku tułowia, pająki i świerszcze na nogach.
Samica jedwabnika ogłasza, że jest zdolna do zapłodnienia, wydzielając substancję zwaną bombikolem. Stanowi ona sygnał chemiczny wywołujący zmianę zachowania osobnika płci przeciwnej. Samiec może wyczuć te "perfumy", kiedy ich rozcieńczenie wynosi jedną cząsteczkę na trylion cząsteczek powietrza. Jest to prawdopodobnie najbardziej fantastyczne osiągnięcie zmysłu powonienia w królestwie zwierząt.
Poszczególne części mózgu człowieka spełniają różne zadania. W mózgu można wyróżnić trzy główne części: przednią, środkową i tylną. Elementem tylnej części mózgu, leżącej przy podsawie czaszki, w miejscu, gdzie wchodzi do niej rdzeń kręgowy, jest tzw. móżdżek, który koordynuje ruchy automatyczne, na przykład wykonywane w celu odzyskania równowagi. Przednia część mózgu ma postać półkul mózgowych, których zewnętrzną warstwę stanowi kora mózgowa (tzw. istota szara) i właśnie w niej są przetwarzane dane pochodzące od narządów zmysłów. W korze mózgowej są ulokowane ośrodki wyższych funkcji intelektualnych jak wyobraźnia, rozumowanie i pamięć. W środkowej części mózgu mają swoje źródło emocje. Tu są też zakodowane wrodzone programy zachowań.
Krążenie krwi odkrył William Harvey (1578-1657). Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 r. Tak więc ludzie przez większą część swojej historii myśleli, że krew się nie przemieszcza. Dokonując klasycznych eksperymentów Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Jego doświadczenie wyglądało następująco. Zakładał opaskę uciskową na czyjeś ramię i kiedy żyły nabrzmiały naciskał je, by się przekonać, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca.
Antonie van Leeuwenhoek (1632-1723) byl pierwszym człowiekiem, który zobaczył ludzki plemnik i zrozumiał jego rolę w rozmnażaniu. Wierzył jednak, że główka każdego plemnika zawiera miniaturę istoty ludzkiej, która po zapłodnieniu osiągnie dojrzałość.
Dominujące i recesywne cechy człowieka:
Dominujące .................... Recesywne
oczy piwne .................... oczy niebieskie
rozróżnianie kolorów ..... nierozróżnianie kolorów
owłosienie ......................... łysina
Pojedynczy człowiek ma 99,8 % DNA wspólnego z innymi ludźmi, a "tylko" 98,4 %
z szympansem, 98,3 % człowieka i goryla jest wspólne.
Liście są zielone ponieważ zawierają chlorofil. Kiedy zamierają, chlorofil zanika i ujawniają się inne kolory związane z barwnikami, które były w liściu cały czas, lecz maskował je chlorofil.
Najważniejszą wielkością związaną z wykładniczym wzrostem liczebności populacji
jest czas podwajania. Przybliżony wzór na obliczanie czasu podwajania jest
następujący:
czas podwajania = 70 / procent rocznego wzrostu
Tak więc populacja, której przyrost roczny wynosi 10 procent, podwoi się po
7 latach.
Na pierwszy i niewykluczone, że ostatni odcinek, wystarczy. Cykl "Ucz się, Jasiu, ucz..." będzie kontynuowany, jeśli Wam jego żywot nie będzie obojętny. Ja na ten przykład lubię zdobywać wiedzę w formie krótkich porcji informacji. "Wiedza jest potęgą" jak powiedział między innymi Francis Bacon - im dłużej żyję, tym bardziej się z tym zgadzam.
Elessar
